Cenne jest wyposażenie świątyni, zwłaszcza drewniane ołtarze wykonane przez krakowskich rzemieślników. Kościół powstał dzięki fundacji, właścicieli pobliskiej rezydencji magnackiej. Jego historia jest powiązana z historią zamku w Spytkowicach.

Historia

Pierwsza wzmianka o Spytkowicach pochodzi z 1229 r. W XV w. miejscowość należała do Gilowskich i Myszkowskich, w XVIII w. do Lubomirskich, a w XIX i w 1. poł. XX w. (do 1945 r.) do Potockich. W 1. poł. XVI w. Wawrzyniec Myszkowski zbudował we wsi gotycko-renesansowy zamek, później przebudowany na okazałą rezydencję przez Marcina Szyszkowskiego i Łukasza Opalińskiego. Miejscową parafię erygowano w 1325 r. Obecny kościół par. pw. św. Katarzyny usytuowany jest na miejscu poprzedniej drewnianej świątyni. Jego budowę rozpoczął w 1633 r. biskup warmiński Mikołaj Szyszkowski herbu Ostoja, a ukończył w 1670 r. podskarbi poznański Łukasz Opaliński herbu Łodzia. Kościół konsekrował w1683 r. biskup krakowski Mikołaj Oborski. Wieżę wzniesiono w 1664 r. Około 1700 r. w kalenicę dachu nad nawą wbudowano wieżyczkę na sygnaturkę. W 1698 r. do korpusu świątyni dostawiono kaplicę Matki Boskiej Różańcowej, a w 1895 r. kruchty. W latach 2007-2010 w kościele prowadzono prace remontowo-konserwatorskie m.in. wymieniono pokrycie dachowe oraz założono instalacje antywłamaniową i przeciwpożarową. Było to możliwe dzięki współfinasowaniu przedsięwzięcia przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (dotacja wynosiła 378 000 zł) i Gminę Spytkowice (dotacja 320 000 zł). Dodatkowo w ramach programu Ochrona Zabytków Małopolski w 2009 r. wymieniono w kościele stolarkę okienną. Budżet Województwa Małopolskiego przekazał na ten cel 60 000, a miejscowa gmina 20 000 zł.

Opis

Kościół położony jest w centrum wsi na znacznym wyniesieniu terenu. Cmentarz przykościelny o owalnym obrysie otoczony jest kamiennym murem z trzema bramkami. W ciągu muru usytuowany jest budynek gospodarczy. Wzdłuż zewnętrznej części ogrodzenia rośnie kilka starych drzew. Kościół jest barokowy, murowany z kamienia i cegły, potynkowany, jednonawowy, z prostokątną, wydłużoną nawą i z węższym  prezbiterium zamkniętym półkolistą apsydą. Przy prezbiterium znajduje się kaplica Matki Boskiej Różańcowej oraz zakrystia i skarbczyk. Do południowego narożnika fasady dobudowana jest prostopadłościenna, czterokondygnacyjna wieża, zwieńczona hełmem cebulastym wspartym na ośmiobocznym bębnie. Nawę kościoła nakrywa dach dwuspadowy z sygnaturką na kalenicy, a prezbiterium dach kopulasty. Na zewnątrz ściany świątyni podzielone są na dwie kondygnacje belkowaniem i wzmocnione wąskimi przyporami. Nawę i prezbiterium nakrywają sklepienia kolebkowe z lunetami. Apsyda sklepiona jest hemisferycznie, a kaplicę, podchórze i zakrystię nakrywają sklepienia żagielkowe. Wnętrze kościoła rozczłonkowane zostało pilastrami oraz belkowaniem z fryzem tryglifowym. W kościele zachowały się dwa uszate portale barokowe z herbami Ostoja. Belka tęczowa jest powyginana, a ustawione są na niej posągami Grupy Ukrzyżowania. Ołtarz główny barokowy wykonany został w 1645 r. przez krakowskiego stolarza Jerzego Cymermana. Znajduje się w nim obraz przedstawiający Męczeństwo św. Katarzyny przywieziony z Rzymu w 1646 r. Ołtarze boczne i ambona są późnobarokowe  z XVIII w., a wykonane zostały głównie przez krakowskich rzemieślników. Chrzcielnia marmurowa, barokowa z poł. XVII w.

Zabytek dostępny. Wnętrze kościoła można zobaczyć w czasie nabożeństw.

Oprac. Tadeusz Śledzikowski, OT NID w Krakowie, 12-05-2015 r.