Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

Zespół Szpitala św. Ducha i kaplicy św. Anny - Zabytek.pl

Zespół Szpitala św. Ducha i kaplicy św. Anny


budynek użyteczności publicznej poł. XIV w. Frombork

Adres
Frombork, Stara 6

Lokalizacja
woj. warmińsko-mazurskie, pow. braniewski, gm. Frombork - miasto

Jedyny w Polsce zabytek szpitalnictwa zachowany w niezmienionym kształcie od pierwszej połowy XVIII wieku; ogromną wartością jest również zachowany zespół gotyckich polichromii z 2 ćw.

XV wieku.

Historia

Pierwszy szpital we Fromborku wraz z kaplicą, wybudowany z bali drewnianych obrzuconych gliną istniał już w połowie XVI wieku. Między 1426 i 1433 rokiem, z inicjatywy proboszcza kapituły warmińskiej Arnolda von Dattelna powstała murowana kaplica po stronie wschodniej i, tzw.dom gotycki mieszczący łaźnię, kuchnię, jadalnię oraz pomieszczenie mieszkalne po stronie zachodniej. Pomiędzy nimi znajdowała się ogólna sala szpitala wzniesiona na wspólnym fundamencie w konstrukcji szkieletowej z dwiema izbami dla ubogich i jedną dla chorych. Drugi etap budowy przypada na okres kiedy to szpitalem krótko zarządzał (1507 - 1519) zakon antonitów, sprowadzony z Tempzin z Meklemburgii przez biskupa Łukasza Watzenrode. Wówczas to, w latach 1507-1513 wyburzono szkieletowe ściany szpitala, które zastąpiono ceglanymi. W 1686 roku rozpoczęto trzeci etap prac budowlanych prowadzonych z legatu kanonika Ludwika Demutha. Istniejący budynek przebudowano gruntownie, wprowadzając do wewnątrz ściany tworzące wyższy, otynkowany korpus nakryty dwuspadowym dachem oraz bazylikowy układ wewnątrz. Powstałe nawy boczne podzielono ścianami działowymi tworząc sześć cel, przejścia z naw bocznych do nawy głównej zamknięto półkoliście sklepionymi otworami. W 1709 roku z inicjatywy kustosza kapituły Jana Jerzego Kunigka do półkolistej absydy przybudowano nową zakrystię, dawną zamieniając na kaplicę św. Józefa. Ostatnim istotnym elementem przebudowy kaplicy było dodanie w 1742 roku nowej sygnaturki. W tym okresie nadano budynkowi wygląd, w jakim w zasadniczej formie dotrwał do dzisiaj. Od 1874 roku szpital pod opieką sióstr katarzynek jako przytułek dla ubogich, kaplica pełniła funkcje sakralne. Remontowany przed poł. XIX w., 1907, 1931-32. Po II wojnie światowej użytkowany prowizorycznie, remontowany w latach 1955-57 i 1978-1990. W adaptowanych na cele ekspozycyjne wnętrzach urządzono dział historii medycyny Muzeum Mikołaja Kopernika, zaś na otaczającym terenie urządzono ogród zielny.

Opis

Zespół składa się z gotyckiej kaplicy i gotycko-barokowego szpitala. Usytuowany we wschodniej części miasta, przy ul. Starej, otoczony ogrodem zielnym. Budowla założona na planie silnie wydłużonego prostokąta z kaplicą z trzema aneksami i półkolistą absydą po stronie wschodniej oraz długim budynkiem szpitala o układzie trójnawowym, bazylikowym po stronie zachodniej. Murowana z cegły ceramicznej pełnej, częściowo tynkowana, dachy dwuspadowe, jedynie nad rzędami cel, po bokach korpusu głównego pulpitowe; na dachu szpitala barokowa sygnaturka. Elewacje zdobione skromnym detalem z końca XVII wieku: gzymsy podokapowe, rzędy zamkniętych odcinkowo okien, boniowania na narożach elewacji zachodniej. Wejście główne w elewacji zachodniej z portalem zamkniętym półkolistą arkadą zdobioną boniami i flankowaną przez toskańskie pilastry. Główna nawa szpitala złączona z kaplicą szeroką, półkolistą arkadą, po bokach nawy dwanaście małych cel dla chorych oraz dawne pomieszczenia jadalni, kuchni i apteki. Wewnątrz bardzo cenny zespół polichromii, głównie gotyckich: w apsydzie przedstawienie Sądu Ostatecznego z 19 scenami z 2 ćw. XV wieku, którego autorstwo przypisywane jest pisarzowi miejskiemu z Fromborka Krzysztofowi/Chrystianowi Blumenrothowi; fragmenty dekoracji ornamentalnej na łuku tęczowym z XV wieku i na ścianach bocznych z 2 połowy XVI wieku.

Obiekt dostępny; możliwość zwiedzania w godzinach otwarcia muzeum.

Oprac. Iwona Liżewska, OT NID w Olsztynie, 15.10.2014 r.