Części przebudowane i dobudowane skrzydła murowane.

Historia

Od średniowiecza majątek w Czechach był podzielony na dwie części – kościelną (własność kanoników katedry krakowskiej) oraz szlachecką. Pod koniec XV wieku właścicielami dóbr byli Mikołaj i Piotr Rzeszowscy, którzy zamienili z Janem Amorem Tarnowskim Czechy na Dynów. W 1521 roku Jan Tarnowski sprzedał Czechy, Polanowice, Skrzeszowice i Szczepanowice Marcinowi, synowi rajcy krakowskiego Kasperbara. Na przełomie XVI i XVII wieku jako właściciele Czech występują Olbracht Czeski herbu Leliwa oraz Jan Czeski, za którego w 1600 roku wyszła za mąż Zofia Maciejowska (beatyfikowana 9 czerwca 2013r), późniejsza założycielka wspólnoty zakonnej  Zgromadzenia Panien Ofiarowania Najświętszej Marii Panny, czyli tak zwanych sióstr prezentek. Pod koniec XVIII wieku Czechy i Waganowice przeszły na własność ordynata mysłowickiego Felicjana Mieroszewskiego herbu Ślepowron, generała wojsk koronnych, adiutanta króla Stanisława Augusta. Na początku XIX wieku w majątku w Czechach gospodarzył Leonard Mieroszewski wraz z żoną, Marią z Lubienieckich. W tym czasie częstym gościem w Czechach był spokrewniony z Marią Mieroszewską Henryk Dobrzański, późniejszy major „Hubal”. Po wybuchu pierwszej wojny światowej zgłosił się na ochotnika do Legionów, otrzymując od wuja Leonarda, oprócz błogosławieństwa, także najlepszego z hodowanych w majątku koni wierzchowych. W 1920 roku majątek w Czechach kupił Edward Kleszczyński herbu Gryf, któremu po przekształceniach majątkowych dóbr skrzeszowickich przypadły w udziale Radziemice, zakupione przez rodzinę Kleszczyńskich w 1905 roku. Do 1945 roku w majątku w Czechach gospodarowała żona Edwarda Kleszczyńskiego, Irena z Mieroszewskich. W okresie drugiej wojny światowej administratorem dóbr w był prof. Stanisław Lipiński, znany hodowca ziemniaków, który  zajmował się tu hodowlą nowych odmian pszenic ozimych.

Dwór współpracował z miejscowymi oddziałami Armii Krajowej. Przez jakiś czas ukrywał się tu także Tadeusz Bór Komorowski. Po wojnie dobra Kleszczyńskich rozparcelowano. Majątek w Czechach do dnia dzisiejszego użytkuje Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna z Waganowic. Położony na jej terenie dwór jest dziś bliski ruiny. Od roku 2013/14 kiedy to majątek prawdopodobnie zmienił właściciela stan dworu (pomijając tabliczkę „teren prywatny”) niestety nie uległ zmianie.

Opis

Dwór położony w pn.-zachodniej części wsi, pośrodku dużej mocno zalesionej działki. Założenie znajduje się przy drodze 775 ze Słomnik do Niegerdowa, po jej południowej stronie. Drewniany dwór zbudowany został zapewne jeszcze w XVIII wieku. Ulegał licznym przebudowom. Prawdopodobnie w drugiej połowie XIX wieku powstały boczne skrzydła. Dwór jest budowlą parterową, częściowo podpiwniczoną, zwróconą frontem na południe. Założony na planie prostokąta, z bocznymi, nieco wyższymi skrzydłami, występującymi ryzalitowo przed lico elewacji południowej i północnej. Na osi elewacji południowej niewielki, zabudowany portyk wejściowy, zwieńczony trójkątnym przyczółkiem z szerokim pasem pod okapem i niewielkimi słupowymi sterczynami u podstaw trójkąta i na jego szczycie. Po jego obu stronach symetrycznie rozmieszczone prostokątne okna. Podobne trójkątne zwieńczenia występują na elewacjach ryzalitów oraz ścianach szczytowych skrzydeł bocznych, mieszczących dodatkowe wejścia do dworu. Od strony północnej zachowane ślady podmurówki dawnego tarasu. Wejście na taras obecnie zamurowane.

Budynek częściowo zrujnowany. Wokół resztki zdziczałego parku krajobrazowego.

Założenie nieogrodzone, dostępne od zewnątrz (czerwiec 2014).

Oprac. Grzegorz Młynarczyk, OT NID w Krakowie, 01-06-2020 r.