Historia

Pierwsze wzmianki o Drozdowie pochodzą z 1417 r., a właścicielami tego majątku były kolejno rodziny: Drozdowskich, Hrehorowiczów i Burskich. Po nich, w 1786 r. majątek stał się własnością Franciszka Lutosławskiego. Dzielił się on pierwotnie na dwie części - Drozdowo Górne, w którym rezydowała rodzina Lutosławskich oraz Drozdowo Dolne - od 1799 r. w posiadaniu Kazimierza Godlewskiego (majątek ten, przeszedł w ręce rodziny Chludziewiczów, od których odkupił go Franciszek Lutosławski w 1866 r.). Franciszek Dionizy Lutosławski (1830-1891) doprowadził Drozdowo do największego rozkwitu. Jego praca, wykształcenie i gospodarność, pozwoliły na fundację kościoła w Drozdowie oraz wykształcenie sześciu wybitnych synów (z pierwszego małżeństwa z Marią Szczygielską dwóch synów: Wincentego i Stanisława, z drugiego z Pauliną Szczygielską, siostrą Marii, czterech synów: Mariana, Jana, Kazimierza i Józefa). Każdy z nich był wybitną postacią w swoim środowisku, dzięki swojej pracy i zaangażowaniu polityczno-społecznemu. Stanisław Lutosławski (1864-1937) ukończył studia rolnicze w Halle i po śmierci ojca objął prowadzenie majątku drozdowskiego. Założył w Łomży średnią Szkołę Handlową i Syndykat Rolniczy, był działaczem organizacji ziemiańskich m.in. stał na czele Łomżyńskiego Oddziału Banku Ziemian oraz Łomżyńskiego Oddziału Związku Ziemian. W Drozdowie zorganizował dla dzieci w wieku przedszkolnym ochronkę i przyczynił się do budowy szkoły. Był także prezesem Rady Parafialnej w Drozdowie. Józef Lutosławski (1881-1918) z wykształcenia rolnik i filozof, działacz narodowy i społeczny, był ojcem Witolda Lutosławskiego wybitnego kompozytora. Także Roman Dmowski był związany z tą wybitną rodziną oraz z jej majątkiem. Dom Lutosławskich był miejscem spotkań czołowych działaczy Ligi Narodowej. Wszyscy bracia Lutosławscy byli jej aktywnymi członkami i działali w różnych organizacjach obywatelskich. Dwór drozdowski był ważnym ogniskiem ruchu narodowego. Drewniany dwór zbudowany w 2. poł. XVIII w., zamieszkiwany był przez kolejne pokolenia, ostatnią dziedziczką była Maria z Lutosławskich Niklewicz (zm. w 1979 r.), po jej śmierci dwór rozebrano i odtworzono jako obiekt murowany. Do dworu od strony pd. przylega murowany pałac wzniesiony przez Mariana Lutosławskiego w 1895 r., wg projektu Franciszka Lilpopa. Dwór otoczony był parkiem, ogrody z oranżerią nie były widoczne z dworu, zasłaniała je zach. część parku. Za ogrodami znajdował się browar, a za nim zabudowania gospodarcze. Czworaki znalazły miejsce po przeciwnej stronie drogi prowadzącej do Łomży, tam też zaczynał się kilkuhektarowy sad. Podczas II wojny światowej część gospodarcza uległa zniszczeniu, po 1945 r. dobra rozparcelowano, w latach 80. XX w. obiekty mieszkalne zaadaptowano na potrzeby Muzeum Przyrodniczego.

Opis

Zespół dworski objęty wpisem do rejestru zabytków to tylko niewielka część d. założenia dworsko- parkowo- folwarcznego. Usytuowany jest w pd.- wsch. części wsi przy drodze z Piątnicy. Pałac neorenesansowy, dwór w typie wiejskiej rezydencji szlacheckiej, park angielski. Powierzchnia parku ok. 3 ha.

Układ przestrzenny założenia ukształtował się na przełomie XIX i XX wieku. Część rezydencjonalna usytuowana jest na niewielkim wzniesieniu opadającym tarasowo w kierunku Narwi. Składa się z dworu (2. poł. XVIII w., przebudowa 1978-84 w typie wiejskiej rezydencji szlacheckiej) i dobudowanego do niego neorenesansowego pałacu (1895, przebudowa po 1945), służbówki ob. domu mieszkalnego (k. XIX w.), parku z dwoma stawami (pocz. XIX w.) Park - zaprojektowany w stylu francuskim, przekształcony w park angielski - ma charakter krajobrazowy, z drzewami posadzonymi w kształt podkowy, klombem kwiatowym na osi, stawami połączonymi kanałem. Wszystkie elementy tworzą kompozycję geometryczną zwartą. Dominantę zarówno architektoniczną, jak i funkcjonalną stanowi pałac.

Obiekt dostępny dla zwiedzających w godzinach pracy muzeum.

Oprac. Tomasz Rogala, OT NID w Białymstoku, 30-11-2015 r.