Historia

Dwór został wybudowany prawdopodobnie w XVI lub w 1. poł. XVII w., jako budowla obronna. Od wieku XVII stanowił własność Jana Adolfa Frankenberga, a od XIX w., znajdował się w posiadaniu rodziny Henckel von Donnersmarck ze Świerklańca. Wyróżnić można cztery fazy rozwoju budowli. Faza I obejmuje okres powstania dworu w XVI lub w 1 poł. XVII w. W fazie II, trwającej ok. 1600 r. lub poł. XVII w. założono sfazowane belkowe stropy i prawdopodobnie sklepienia w sieni. Przypuszczalnie w tym czasie przeniesiono także zewnętrzną komunikację do sieni. Faza III przypada na XVIII w. W tym okresie została ukształtowana obecna bryła budynku poprzez wtórne obniżenie korony murów i przykrycie go dachem łamanym polskim pokrytym gontem. Prawdopodobnie wcześniej budynek był wyższy o jedną kondygnację lub posiadał attykę. W tej fazie wprowadzono także wewnętrzne podziały pomieszczeń. Kolejne podziały wnętrza budynku nastąpiły w fazie IV trwającej w okresie od XIX do XX w. To właśnie w XIX w. wprowadzono zasadnicze zmiany w obrębie rzutu i bryły budynku, kiedy Guido Henkel von Donnersmarck oddał dwór do dyspozycji swojego administratora. Przeprowadzono wówczas podział obu wielkich izb w szerszej części rzutu parteru wzdłuż osi północ-południe. Następne podziały w obrębie rzutu obydwu kondygnacji miały miejsce w wieku XX i wiązały się z przeznaczeniem dworu na mieszkania dla pracowników folwarcznych. W 1946 r. budynek został oddany „Samopomocy chłopskiej”. W latach 1955-1961 przeprowadzono remont. W 1957 r. wymieniono belki i pokryto dach nowym gontem. W latach 70. XX w. zburzono przybudówkę, w której wcześniej mieściły się mieszkania dozorcy polowego i agronoma oraz biuro agronoma. Prace remontowe zakończono w 1975 r.

Opis

Dwór umiejscowiony jest na niewielkim płaskowyżu. Istnieją przesłanki, mówiące iż mógł powstać w miejscu dworu modrzewiowego, datowanego na XIII lub XVI w. Budynek utrzymany jest w stylu późnego renesansu. Został wybudowany na planie kwadratu i jest obiektem piętrowym i podpiwniczonym. Wymurowano go z kamienia łamanego i otynkowano. Obiekt posiada drewniane stropy i nakryty jest dachem polskim łamanym, krytym gontem. Wejście do budynku umiejscowiono od strony południowej. Pierwotnie przy dworze znajdowała się parterowa otynkowana przybudówka, z ok. poł. XIX w., o konstrukcji szkieletowej, umiejscowiona od strony wschodniej. Elewacje budynku, z wyjątkiem elewacji zachodniej, są czteroosiowe. Cennym elementem są zachowane fragmentarycznie, w elewacji północnej i zachodniej, kamienne obramienia okienne. W południowym trakcie budynku znajduje się strop belkowany, na piętrze sufity. Piwnice zostały sklepione kolebkowo. Od strony zachodniej prowadzą do nich schody zewnętrzne. W jednej z piwnic znajduje się fazowany węgar portalu. Na piętrze przy schodach znajduje się balustrada z przełomu XVIII i XIX w. Wnętrze obiektu pierwotnie było podzielone na cztery pomieszczenia i posiadało układ dwutraktowy. Obecny układ powstał w wyniku przekształceń i wprowadzenia dodatkowych podziałów. Na parterze budynku, w południowo-zachodnim narożniku znajduje się sień sklepiona krzyżowo, a w niej schody na piętro. Na osi sieni znajduje się sklepiona krzyżowo izba.

Obiekt dostępny dla zwiedzających w godzinach pracy instytucji.

oprac. Ewa Waryś, OT NID w Katowicach, 29-11-2017 r.