Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

ratusz - Zabytek.pl

Adres
Darłowo, Plac Tadeusza Kościuszki 9

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. sławieński, gm. Darłowo (gm. miejska)

Jeden z nielicznych na Pomorzu Zachodnim ratuszy nowożytnych o czytelnych fazach budowy od późnego renesansu poprzez późny barok, do architektury XX w.

Charakterystyczna bryła z mansardowym dachem stanowi główny akcent architektoniczny darłowskiego rynku. Portal głównego wejścia należy do najbardziej interesujących przykładów późnorenesansowej kamieniarki w regionie.

Historia

W 1271 r. Darłowo zostało lokowane na prawie lubeckim przez księcia rugijskiego Wisława II, powtórna lokacja przypada na 1312 r. Pierwszy średniowieczny ratusz usytuowany był pośrodku rynku. Spłonął on podczas pożaru miasta w 1679 r., a później ponownie - w 1722 r. W latach 1724-1725 został odbudowany na nowym miejscu, w zachodniej pierzei rynku, gdzie dotychczas znajdowała się stara hala targowa. Być może jej pozostałością są mury parteru obecnej budowli, z półkoliście zamkniętymi arkadami w elewacjach wschodniej i północnej. Do nowego ratusza przeniesiono stary późnorenesansowy portal głównego wejścia. Datowany na 1657 r., zaopatrzony jest w stosowne napisy dotyczące historii miasta i samego ratusza. Na parterze mieścił się odwach i stajnia, a także urząd akcyzy. Działała też Miejska Kasa Oszczędnościowa. Na piętrze zlokalizowane były sala posiedzeń i gabinet burmistrza. Nowy budynek, utrzymany w formach późnobarokowych, nakryty był dachem mansardowym. Na frontonie elewacji umieszczono zegar. Od strony południowej do ratusza przylegała (dziś już nie istniejąca) kamienica, w której od 1612 r. mieściła się apteka. Prawdopodobnie na początku XIX w. przekształcono fasadę budynku w formach klasycystycznych - powstały wtedy charakterystyczne naczółki nad oknami i fronton wieńczący pseudoryzalit fasady. W pierwszej ćwierci XX w. odrestaurowano elewacje budowli - zlikwidowano klasycystyczne boniowanie frontowego pseudoryzalitu oraz odsłonięto zamurowane arkady w północnej części fasady i w elewacji północnej. Prace te być może miały miejsce w 1922 r., wtedy bowiem zamontowano zegar na fasadzie. W latach 1938-1939 przeprowadzono kolejny remont ratusza - zmieniono wówczas kształt dachu, likwidując szczyt południowy oraz odnowiono elewacje. Po 2. wojnie światowej w ratuszu znalazły swą siedzibę polskie władze miejskie - zarząd miasta, a później Miejska Rada Narodowa. Obecnie mieści się tu Urząd Miasta i Gminy. W okresie powojennym rozebrano przylegającą od południa kamienicę i przekształcono dach, likwidując szczyt południowy. W 1998 r. wykonano konserwacje portalu głównego wejścia. Elewacje budynku były kilkakrotnie remontowane.

Opis

Ratusz położony w centrum miasta, w zachodniej pierzei rynku, ku któremu zwrócony jest wschodnią, frontową elewacją. Elewacja tylna (zachodnia) wychodzi w stronę prezbiterium kościoła Mariackiego (ob. Matki Boskiej Częstochowskiej) - głównej gotyckiej świątyni Darłowa. Od strony południowej z parcelą ratuszowa graniczy wolna, niezabudowana działka - pozostałość po nie istniejącej dziś kamienicy, przylegającej niegdyś do ratusza.

Ratusz obecnie o formach późnobarokowych i klasycystycznych. Założony na rzucie wydłużonego prostokąta. Częściowo podpiwniczony, jednopiętrowy, nakryty asymetrycznym czterospadowym dachem mansardowym.

Budynek murowany z cegły, otynkowany. Stropy drewniane z podsufitką, nad niektórymi pomieszczeniami piwnic - sklepienia kolebkowe z lunetami. Dach kryty dachówką ceramiczną - karpiówką.

Elewacja frontowa z wydzielonym cokołem, podzielona gzymsem parapetowym pod oknami 1. piętra, zwieńczona profilowanym gzymsem podokapowym. Symetryczna, jedenastoosiowa, z trójosiowym pseudoryzalitem pośrodku, zwieńczonym wydatnym gzymsem z kroksztynami oraz tympanonem o zamknięciu w kształcie łuku odcinkowego ujętego po bokach łukami segmentowymi. W polu tympanonu herb Darłowa (na miejscu zajmowanym niegdyś przez tarczę zegarową). Na osi fasady późnorenesansowy portal głównego wejścia. Dwa okna po obu stronach portalu zwieńczone trójkątnymi naczółkami oraz ujęte profilowanymi opaskami, identycznymi jak wokół otworów piętra. Boczne partie fasady oraz elewacja północna podzielone wnękami w kształcie półkoliście zamkniętych arkad, w które wpisano otwory okienne zamknięte łukiem odcinkowym. Pozostałe elewacje pozbawione detalu, z wyjątkiem płaskiego gzymsu kordonowego dzielącego elewację tylną. Na ślepej, południowej ścianie bocznej widoczne pozostałości ściany sąsiedniej kamienicy z łukami świadczącymi o przesklepieniu pomieszczeń.

Najbardziej wartościowym elementem zewnętrznego wystroju architektonicznego jest późnorenesansowy portal. Otwór wejścia ujęty po bokach dwiema kolumienkami o wąskich trzonach i toskańskich głowicach, dźwigających zamknięcie w kształcie łuku koszowego. Nad kolumienkami rozmieszczone dwa maszkarony, w pachach pomiędzy archiwoltą a gzymsem wieńczącym - stylizowane manierystyczne kartusze, w kluczu archiwolty - maska kobieca, a nad nią, na tle tablicy inskrypcyjnej - herb Darłowa z labrami i klejnotem. Na tablicy napis majuskułą: HAEC CIVITAS LOCATA AO CHRI:MCC/ PRIVILEGIS ADAUCTA MCCCXII/ TER INGIBUS CREMATA 1589, 1624, 1648/ TOTIES RESUSCIA/ TA: CRESE FLORE CIVITAS DEO DUCIA GRATA ET DEUS FELICITET/ SIS PERPATIM BEATA! DUX DIN TE PROTEGAT. W dolnej części tablicy, po bokach herbu: SED PROCH DOLOR/ FLAMMIS INTERUM DEVASTATA ANNO 1679 ET 1722 (po lewej) ET HIC DOMUS/ PUBLICA NOVITER/EXSTRUCTA Ao 1725 SIT ULTIMUM (po prawej). W zwieńczeniu portalu ornamenty - liściasty i chrząstkowy, wyżej napis: ANO CHRI. 1657, a nad nim maska kobieca. Wnętrze ratusza dwu- i półtraktowe, z usytuowaną w tylnym trakcie skromną klatką schodową o balustradzie z toczonymi tralkami.

Obiekt dostępny w godzinach pracy urzędu.

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 03-07-2017 r.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Radoslaw Bialk.

Rodzaj: ratusz

Styl architektoniczny: klasycystyczny

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.111115, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.415151