Zniszczony pożarem w 1603 r., został odbudowany staraniem opata lubińskiego Stanisława Kiszewskiego i jego następców. Podczas odbudowy zatarto wiele jego pierwotnych cech stylowych.

Historia

Wieś położona 10 km na południe od Śremu. Miejscowość powstała w XI lub XII wieku, pierwotnie podlegała setnikowi w Kuszkowie koło Krzywinia. Około 1230 wymieniona została we falsyfikacie księcia Władysława Laskonogiego. Od 1258 Wchodziła w skład majątków klasztoru Benedyktynów z Lubinia. Parafia wzmiankowana po raz pierwszy w 1367 r. Kościół p.w. Św. Wojciecha w Dalewie wybudowany został w 1 poł. XIV w. z fundacji benedyktynów lubińskich. Zniszczony pożarem w 1603 r., został w 1623 r. odbudowany staraniem opata lubińskiego Stanisława Kiszewskiego i jego następców. Bryła nawiązuje do rozwiązań wczesnogotyckich , ale wszystkie detale (obramienie okien, portale, wystrój wnętrza) pochodzą z okresu późniejszego. W 1841 r. dobudowano kruchtę południową. l. Odnawiany w latach 50. XX w. W latach 70. XX w. przełożono dach, na suficie nawy głównej p. Szukała namalował freski, przedstawiające św. Wojciecha w otoczeniu aniołów. 1992 r. - malowanie kościoła - obramienia okien, zakrystia.

Opis

Kościół parafialny p.w. św. Wojciecha w Dalewie położony jest w środkowej części wsi na południe od drogi prowadzącej ze Śremu do Krzywinia. Rozległy teren przykościelny ograniczony od zachodu i południa droga dojazdową, wzdłuż której rośnie szpaler drzew, jest silnie zarośnięty krzewami i drzewami. Obszar wokół kościoła wydziela dodatkowo mur z cegły, w którym od strony południowej znajduje się brama. W narożniku południowo-zachodnim znajduje się dzwonnica. Na północ od kościoła znajduje się plebania . Na terenie dawnego cmentarza przykościelnego zachowanych jest kilka mogiła i nagrobków. Jest to świątynia murowana z cegły w układzie polskim, orientowana, jednonawowa z węższym prostokątnym prezbiterium, przy którym od północy znajduje się zakrystia z XVII w. Przy nawie od południa znajduje kruchta. Nawa kościoła stanowi zwarty prostopadłościenny blok przedłużony nieco niższym i węższym prostopadłościennym prezbiterium. Kościół jest niepodpiwniczony, obie części przykryte odrębnymi dachami dwuspadowymi. Zakrystia przykryta dachem jednospadowym, który stanowi przedłużenie połaci dachu prezbiterium. Kruchta południowa nakryta dachem dwuspadowym. Na kalenicy dachu nawy znajduje się niewielka czworoboczna wieżyczka na sygnaturkę o stromym czworobocznym hełmie z żelazną chorągiewką z datą 1699 i literami LC. Elewacje kościoła pozbawione są podziałów, jedynie narożniki są podkreślone i wzmocnione płaskimi szerokimi lizenami. W elewacji frotowej w osi środkowej wyróżnia się portal o półkolistym obramieniu, nad którym umieszczona jest ozdobna wytynkowana nisza z krucyfiksem. Fasada zwieńczona jest trójkątnym szczytem obramowanym fryzem z ukośnie murowanych cegieł, z półkolistym oknem pośrodku. Elewacja południowa nawy trójosiowa, znajdują się w niej rozglifione okna w półkolistych obramieniach elewacji prezbiterium znajduje się para okien. Elewacja północna podobna, tylko ściana prezbiterium zasłonięta zakrystią. Elewacja wschodnia posiada jedno zamurowane okno na osi i płyka blendę poniżej z małym krucyfiksem, szczyt analogiczny do zachodniego. Wnętrze nakrywają stropy, zakrystia nakryta sklepieniem kolebkowo-krzyżowym. We wnętrzu na uwagę zasługuje barokowy ołtarz główny zestawionym z fragmentów z XVII i XVIII w., a na nim obraz Adoracji Matki Boskiej z Dzieciątkiem przez świętego Stanisława i świętego Wojciecha z 1 ćw. XVII w. w osiemnastowiecznej sukience srebrnej. Po bokach znajdują się drewniane figury św. Jana Ewangelisty i św. Łukasza. Ołtarze boczne barokowe. Najstarszym elementem wyposażenia jest późnorenesansowa ambona z 1 ćw. XVII w., z malowanymi postaciami czterech ewangelistów. Warto zwrócić uwagę na freski przedstawiające patronów kościoła z 1613, znajdujące się na wschodniej ścianie prezbiterium. Na zewnątrz w ściany wmurowana tablica ks. Piotra Wawrzyniaka z 1981 oraz trzy inne tablice poświęcone poległym w wojnach światowych. Przy kościele, w południowo zachodnim narożniku znajduje się drewniana dzwonnica z 1878. Dzwonnica o konstrukcji szkieletowej wypełnionej cegłą wsparta jest na szerokiej podmurówce ceglanej. Odkryta więźba dachowa płatwiowo-krokwiowa z jedną ścianą stolcową, nakryta dachem dwuspadowym.

Zabytek dostępny. Bliższe informacje na temat parafii znajdują się na stronie www.archpoznan.pl/component/option,com_contact/Itemid,0/task,view/contact_id,122

oprac. Beata Marzęta, OT NID w Poznaniu, 27-11-2015 r.