Od zach. do nawy przylega wyższa wieża wtopiona dolną kondygnacją w jej bryłę.

Historia

Pierwotny, nieistniejący drewniany kościół został wzniesiony zapewne w XIII wieku. W 1391 r. w źródłach jest wymieniany proboszcz parafii, istniejącej we wsi do 1410 roku. Od 1510 r. (do 1976 r.) kościół był filią parafii w Rydzynie. Obecna świątynia została wzniesiona w 1660 r. lub w latach 1666-68 dzięki ówczesnemu proboszczowi Wawrzyńcowi Wieczorkowskiemu. Z tego czasu pochodzi zapewne również cmentarz otaczający kościół. W 1976 r. ponownie erygowano parafię.

W latach 1970-71 wykonane zakrojone na duża skalę prace remontowe i konserwatorskie, obejmujące m. in.: wymianę drewnianych elementów konstrukcji ścian, wykonanie nowych wypełnień ścian, wymianę oszalowania ścian wieży. Wówczas we wnętrzu usunięto tynki wraz z polichromią, którą uznano za nieposiadającą wartości zabytkowych.

Opis

Kościół jest położony w pn. części wsi i nieregularnego, wydłużonego placu, zwężającego się w ostry klin w części pd., który jest punktem zbiegu trzech lokalnych dróg: z Nowej Wsi od pn., z Leszna od zach., Rydzyny od pd. oraz Tworzanic od wschodu. Kościół jest otoczony drewnianym ogrodzeniem na murowanej podmurówce, z murowanymi słupkami między przęsłami i bramą po stronie zach., za którym znajduje się cmentarz i obiegająca świątynię ścieżka procesyjna. Wzdłuż ogrodzenia rosną pojedyncze okazy drzew liściastych i iglastych.

Kościół jest jednonawowy, orientowany. Do nawy na planie wydłużonego prostokąta przylega od wsch. węższe, założone na tym samym rzucie, zamknięte prosto prezbiterium, od zach. - wieża na planie zbliżonym do kwadratu. Do pn. elewacji prezbiterium równolegle przylega zakrystia na rzucie prostokąta, z wejściem od wschodu. Na drugiej od wsch. osi pd. elewacji nawy znajduje się kruchta na rzucie zbliżonym do kwadratu.

Bryła kościoła jest zwarta, jednokondygnacyjna, złożona z prostopadłościanów. Nawę i przylegające do niej od wsch. niższe i węższe prezbiterium nakrywają wysokie dachy dwuspadowe. Przedłużona pn. połać dachu nad prezbiterium nakrywa przylegającą do niego zakrystię. Kruchtę pd. nakrywa dach dwuspadowy. Wieża przylegająca od zach. do nawy jest od niej wyższa, dwukondygnacyjna. Dolna, szersza kondygnacją wtopiona jest w jej bryłę, wyodrębniona od wyższej, węższej kondygnacji trzema połaciami dachu. Górną kondygnację wieży nakrywa dach namiotowy, zwieńczony obeliskiem z krzyżem na kuli. Kościół został wzniesiony na podmurówce z kamienia łupanego, w konstrukcji szkieletowej, z wypełnieniem z gliny i cegieł, otynkowanym. Wieża od zach. została wybudowana w konstrukcji słupowej, z zewnątrz szalowana deskami w układzie pionowym. Dachy są pokryte gontem, kalenica - drewnianymi gąsiorami.

Wewnętrzne ściany nawy, prezbiterium, zakrystii i kruchty są pokryte deskami. Wnętrze kościoła jest nakryte stropami płaskimi.

Elewacje nawy, prezbiterium, zakrystii oraz kruchty są wykonane w konstrukcji szkieletowej, z otynkowanym wypełnieniem z cegły i gliny. W elewacjach bocznych nawy i prezbiterium znajdują się niewielkie, rozmieszczone symetrycznie okna o kwadratowych wykrojach.

Od zach. do nawy przylega wyższa od niej, dwukondygnacyjna wieża. Dolna kondygnacja jest szerokości nawy, górna od niej węższa, oddzielona trzema połaciami dachu. Wieżę wieńczy obelisk z krzyżem na kuli. Na osi zach. elewacji dolnej kondygnacji znajduje się prostokątny, zamknięty odcinkowo otwór drzwiowy z trójpołaciowym zadaszeniem, poprzedzony kamiennymi schodami. W bocznych elewacjach dolnej kondygnacji wieży znajdują się po dwa prostokątne otwory okienne, jeden nad drugim. W trzech elewacjach górnej kondygnacji - pary prostokątnych otworów dzwonnicy.

Wnętrze kościoła jest jednonawowe. Węższe prezbiterium, poprzedzone dwoma stopniami, oddziela od nawy prostokątny otwór z nową belką i wpisanym w niego łukiem tęczowym. Chór muzyczny w zach. części nawy posiada linię prostą i jest wsparty na dwóch słupach.

W prezbiterium znajduje się późnorenesansowy ołtarz główny z końca XVI w., z obrazami przedstawiającymi: Chrystusa przy słupie w polu środkowym (1591 r.) oraz Zdjęcie z Krzyża (2. poł. XVII wieku). W pn.-wsch. narożniku nawy, na ścianie tęczowej znajduje się rokokowa ambona z ok. poł. XVIII w., która pierwotnie znajdowała się w nieistniejącym kościele w Kłodzie koło Rydzyny. Późnobarokowy prospekt organowy pochodzi z pocz. XVIII wieku.

Zabytek dostępny. Bliższe informacje oraz godziny Mszy św. znajdują się na stronie http://www.archpoznan.pl/component/option,com_contact/Itemid,0/task,view/contact_id,301/ (data dostępu: 6-11-2015 r.).

Oprac. Anna Dyszkant, OT NID w Poznaniu, 6-11-2015 r.