Historia

Najstarsze budynki w zagrodzie, chałupa i stajnia wzniesione zostały w końcu XIX w. przez Alojzego Chyżego. W 1919 r. Chyży powiększył dom o izbę i komorę, a stajnię o boisko i owczarnię. W 1930 r. w zagrodzie zamieszkała jego córka Elżbieta ze mężem Sebastianem Korkoszem. Korkoszowie wkrótce rozbudowali chałupę, zbudowali drugą, murowaną stajnię oraz wozownię i chlew. W starej stajni uruchomiony został kierat. W latach 40. XX w. na miejscu komory powstała druga izba z wejściem z dobudowanego ganku. W latach 50. XX w. Korkoszowie przenieśli się do Czechosłowacji, a opuszczoną i niszczejącą zagrodę przekazali w 1980 r. polskiemu Skarbowi Państwa z przeznaczeniem na muzeum kultury spiskiej. W 1981 roku Muzeum Tatrzańskie przystąpiło do remontu konserwatorskiego zabudowań, który ukończono w 1983 roku. Prace remontowe objęły m.in. wymianę zagrzybionych drewnianych elementów konstrukcyjnych budynków i wzmocnienie posadowienia obiektów. W zagrodzie obecnie znajduje się ekspozycja etnograficzna prezentująca życie na spiskiej wsi z XIX w. i 1. połowy XX stulecia. Zagroda Korkoszów jest obecnie oddziałem Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem.

Opis

Zagroda położona jest w północnej części Czarnej Góry, w przysiółku „Zagóra”. Zbudowana została na planie litery „U” i składa się z zabudowań tworzących niepełny okół. Zagrodę tworzy jednotraktowa chałupa złożona z dwóch izb, wielkiej i pańskiej oraz kuchni i sieni. Prostopadle do części mieszkalnej dobudowana jest część gospodarcza złożona z pomieszczenia na kierat, boiska, owczarni i stajni z wozownią. Stajnia jest murowana z kamienia, a wszystkie pozostałe obiekty są drewniane i wzniesione zostały w konstrukcji zrębowej i we fragmentach w słupowo-ramowej. Budynki nakrywają przenikające się gontowe dachy półszczytowe. Wyposażenie obiektów stanowią sprzęty (m.in. warsztaty stolarski i tkacki) oraz przedmioty gospodarcze (m.in. stępa, ręczne żarna, narzędzia do obróbki lnu), użytkowane niegdyś przez mieszkańców Czarnej Góry. Do najciekawszych eksponatów należy kapelusz drużby weselnego używany wyłącznie na terenie tej wsi.

Zabytek dostępny. Zagroda Korkoszów jest oddziałem Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem. Wnętrze obiektów można zwiedzać w godzinach otwarcia muzeum.

Oprac. Tadeusz Śledzikowski, OT NID w Krakowie, 25.09.2014 r.