cmentarz żydowski - Zabytek.pl
Adres
Ulanów
Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. niżański, gm. Ulanów - miasto
Zachowało się na nim około 200 nagrobków w różnym stanie.
Historia
Miasto Ulanów lokowane zostało w 1616 r. i rozwijało się prężnie jako port na Sanie. Zapewne od lokacji zamieszkiwali w nim Żydzi, gdyż już w 1627 r. odnotowana została obecność synagogi. W 1673 było tu 103 Żydów – płatników podatku pogłównego, w 1857 r. – 1250, zaś w 1870 - 2589 w całej gminie żydowskiej, która posiadała dwie synagogi a od ok. 1700 r. cmentarz, założony na wschód od zabudowy miasta, utrzymywała 3 rabinów: kahalnego i dwóch synagogalnych. W jednej z synagog polichromię wykonali gdańscy artyści. W 1900 r. w samym mieście zamieszkiwało 1369 żydów, gmina żydowska liczyła 2206 osób, istniał cheder, działała mykwa przy której była studnia głęboka na 20 m, z zejściem schodami do lustra wody. Do grona sławnych rabinów ulanowskich należeli Josef Jaski, Jakob Naftali, Elijah Kabalista i Mordehaj Rosenstein. Przed wybuchem 2 wojny światowej żyło w Ulanowie 2200 Żydów, co stanowiło ponad 56 % ogółu mieszkańców. Jesienią 1941 r. Niemcy spalili synagogę. Żydów wypędzono z miasta 4 października 1942 r., pod nadzorem hitlerowców udali się pieszo w kierunku Biłgoraja. Pozostałych w Ulanowie starców i niedołężnych, ok. 70 osób, rozstrzelano jesienią 1942 r. na miejscu i pogrzebano na ulanowskim kirkucie. W latach 80. XX w. z inicjatywy miejscowego księdza Józefa Lizaka mieszkańcu Ulanowa przeprowadzili prace porządkowe w obrębie cmentarza, wzniesiono ogrodzenie. W 2007 r. podjęto kolejne prace porządkowe.
Opis
Cmentarz założony został na niewielkim wzniesieniu, we wsch. części miasta, po pn. stronie ul. Tadeusza Buli, na planie zbliżonym do prostokąta. Teren jest w całości ogrodzony, w pn. kurtynie pełnego ogrodzenia znajdują się brama i bramka. Od zach. graniczy z kompleksem szkolnym, od pd. z zabudową przemysłową, z pozostałych stron z lasem sosnowym. Teren porośnięty jest drzewami o zagęszczeniu nieco tylko mniejszym od sąsiadującego lasu. Zachowane są kamienne macewy w ilości ok. 200, najczęściej w formie stelli. Najstarszy zidentyfikowany nagrobek Natanela Kaca syna Awrahama pochodzi z 1681 r. Na ulanowskiej nekropolii odnaleźć można nagrobki osób związanych z dynastiami chasydzkimi, m.in. Rebeki córki Eliezera Horowitza, żony rabina Chanina z Ulanowa, Chanina syna cadyka Naftalego Cwi z Ropczyc, Tircy wnuczki Chaima z Nowego Sącza, żony rabina Mordechaja Dawida z Ulanowa.
Oprac. Barbara Potera, OT NID w Rzeszowie, 07-02-2019 r.
Rodzaj: cmentarz żydowski
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_CM.1965, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_CM.94449