Około 1775 r. stanowili populację liczącą co najmniej 180 osób; pod koniec tego roku zostali jednak zmuszeni do opuszczenia miasta. Większość chciała osiedlić w odległym o 3 km Debrznie (niem. Preußisch Friedland), jednak tamtejsze władze miejskie odmówiły ich przyjęcia. Po odmowie wyjechali do Kamienia Pomorskiego. Po kilkunastu latach w 1783 r. w Debrznie (Preußisch Friedland) osiadła pierwsza rodzina żydowska. Żydzi mieszkali w mieście przez następne półtora wieku. W 1803 r.  stanowili zbiorowość liczącą 88 osób, w latach 80. XIX w.  – ok. 290, w 1885 – 262 (7,5%), w 1905 – 168 (2,5%), w latach 20. XX w. – 118 (ok. 3% ogółu mieszkańców).

W XIX w. gmina żydowska w Debrznie uzyskała własną infrastrukturę. Działała szkoła religijna, a w 1889 r. zaadaptowano na potrzeby miejscowej społeczności ponad 80-letni spichlerz, w którym zorganizowano synagogę. Nową synagogę wzniesiono w latach 1900–1901, przy obecnej ul. Niepodległości (Stretziner Straße); została ona zniszczona podczas tzw. „nocy kryształowej” w listopadzie 1938 roku.

Opis

Cmentarz żydowski w Debrznie (Dobrin) założono w końcu XVIII w. przy obecnej ul. Mokotowskiej 2, na szczycie wzgórza, o powierzchni 0,3 ha. Jego rola uległa marginalizacji po założeniu cmentarza w sąsiednim Debrznie Wsi (Preußisch Friedland). Cmentarz został zdewastowany w czasie II wojny światowej, po wojnie dokończono zniszczenia. Na jego miejscu powstały zabudowania mieszkalne.

Oprac. Tomasz Kawski

Właściciel praw autorskich do opisu: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN