W 1365 roku Jasło uzyskało prawa miejskie i prawdopodobnie wtedy Żydzi otrzymali zezwolenie na pobyt. Jednak osadnictwo żydowskie w Jaśle nie miało szansy na płynny rozwój. Mieszkańcy Jasła z obawy przed konkurencją w handlu i rzemiośle tworzyli różne bariery, aż w końcu w 1589 roku miasto otrzymało przywilej de non tolerandis Judaeis, potwierdzony w 1619 roku. Zakaz zamieszkania Żydów w Jaśle oficjalnie obowiązywał przez cały XVII i XVIII wiek, jednak wiadomo, że już w połowie XVIII wieku żyło tu kilka rodzin żydowskich. Na początku XIX wieku mogła mieszkać jedna rodzina, która prowadziła gospodę. W 1820 roku cesarz Franciszek I zezwolił na osiedlenie się dwóm „godnym zaufania” rodzinom – Steinhausom i Welfeldom.

Dopiero w 1867 roku zakaz osiedlania się Żydów został oficjalnie zniesiony. Nastąpił wówczas szybki rozrost społeczności żydowskiej. Zbudowano synagogę z mykwą i chederem. W 1880 roku żyło w mieście już 433 Żydów, a w 1900 – 1524. Żydzi mieszkający w Jaśle należeli do gminy w Żmigrodzie, a usamodzielnili się dopiero w 1891 roku.

Opis

W XIX wieku jasielscy Żydzi założyli też własny cmentarz. Wybrali pod niego działkę na granicy miasta z Sobniowem, przy obecnej ulicy Floriańskiej.

W czasie pierwszej wojny światowej wydzielono na jego terenie kwaterę wojenną (cmentarz wojenny nr 24), gdzie pochowano żołnierzy żydowskich walczących w armii austro-węgierskiej oraz rosyjskiej poległych w okolicy Jasła.

Podczas drugiej wojny światowej cmentarz został zdewastowany. 11 września 1942 roku Niemcy przeprowadzili na jego terenie zbiorową egzekucję około 200 Żydów z Jasła. Ich zbiorowe mogiły nie zostały nigdy oznakowane.

Po wojnie w środkowej części nekropolii wzniesiono pomnik upamiętniający ofiary Zagłady. W latach 50. XX wieku teren cmentarza został podzielony. Część, na której znajdowały się nowsze nagrobki, została włączona w skład terenu Powiatowego Zarządu Leczenia Zwierząt. Urządzono tam pastwisko i ogród warzywny. Na pozostałej części, o powierzchni około 0,33 hektara, znajduje się blisko 100 macew. Znaczna ich część jest przewrócona i zakryta darnią, a wyryte na nich inskrypcje są nieczytelne. Cmentarz okala niekompletny mur z bramą zamykaną na klucz. Na wprost od bramy wiedzie główna alejka. Widać, że po obu jej stronach nagrobki były umieszczane w rzędach, a w pozostałych częściach stawiano je nieregularnie.

Od 2008 roku tarnowska Fundacja „Antyschematy 2” zaczęła organizować akcje sprzątania cmentarza. Uczestniczyli w nich uczniowie ze Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Jaśle oraz z Gimnazjum im. Błogosławionego Stanisława Findysza Męczennika w Nowym Żmigrodzie. W sierpniu 2018 i 2019 roku w rocznicę wywózki Żydów z getta w Jaśle do obozu zagłady w Bełżcu z inicjatywy wspomnianej Fundacji odbyły się Dni Pamięci, których częścią były uroczystości na cmentarzu.

Na przełomie 2019 i 2020 roku przy ulicy Floriańskiej podczas budowy odcinka drogi wojewódzkiej odkryto siedem szkieletów. Dzięki interwencji Komisji Rabinicznej pozostawiono je w ziemi, gdyż istnieje przypuszczenie, iż mogą to być szkielety osób pochowanych na nowszej części nekropolii, która po wojnie została odłączona od reszty cmentarza.

Właściciel praw autorskich do opisu: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN