Niestety rozwój gospodarczy został zahamowany przez liczne epidemie, pożary oraz konflikty zbrojne, w tym najazd Kozaków Chmielnickiego w 1648 roku. W 1670 r. Aleksander Stanisław Bełżecki nadał Żydom równe prawa z chrześcijanami w zamian za pomoc w obronie dóbr.

W 1772 r. Cieszanów znalazł się w zaborze austriackim. W 1785 r. w mieście znajdowało się 410 Żydów. Ich liczebność znacznie wzrosła w kolejnym stuleciu. W 1870 r. cieszanowska gmina żydowska posiadała pod swoim zarządem synagogę, cmentarz oraz 3 instytucje. Od 1880 r. działało Towarzystwo Kredytowe. Do 1900 r. społeczność żydowska w Cieszanowie wzrosła do 2777 osób. Spośród wielu stowarzyszeń dobroczynnych szczególnie aktywne było Gemilut Chesed. W tym okresie syn cadyka z Dynowa, Dawid Halberstam, stworzył tutaj lokalny ośrodek chasydzki.

Po wybuchu I wojny światowej do Cieszanowa wkroczyły wojska rosyjskie, które zniszczyły sklepy i zakłady żydowskie. Wydarzenia te przyczyniły się do zahamowania rozwoju miasta oraz zmniejszenia populacji. Spis ludności z 1921 r. wykazał, że w Cieszanowie żyło 939 Żydów. W okresie międzywojennym działały w mieście Stowarzyszenie Rękodzielników Żydowskich „Jad Charuzim” (pol. Zręczna Dłoń), Kasa Zaliczkowa oraz wspomniana Gemilut Chesed. Na początku lat 30. XX w. panowało bardzo wysokie bezrobocie, w tym wśród żydowskich rzemieślników.

Po wybuchu II wojny światowej Cieszanów znalazł się w obrębie Generalnego Gubernatorstwa. W 1940 r. władze niemieckie założyły obóz pracy dla Żydów, którzy zostali zatrudnieni przy budowie fortyfikacji, regulacji rzek oraz budowie dróg. Następnie okupant utworzył getto, które znajdowało się wokół synagogi. Zgromadzono w nim miejscowych Żydów oraz sprowadzonych z okolicznych wsi i getta w Mielcu. Na początku 1943 r. wojska niemieckie wywiozły i rozstrzelały wszystkich więźniów w lesie w Wierzbicy.

Opis

Cmentarz żydowski w Cieszanowie został założony przed 1854 rokiem. Nekropolia znajduje się przy ul. Armii Krajowej, ok. 120 m od skrzyżowania z ul. Warszawską oraz ok. 200 m na północny-zachód od rynku, na działce nr 1718. Teren otoczony jest współczesnym ogrodzeniem.

W czasie II wojny światowej, cmentarz został zdewastowany przez niemieckie władze okupacyjne. Macewy były wtedy wykorzystywane jako materiał budowlany  do utwardzenia dróg.

W 1991 r. staraniem Fundacji Rodziny Nissenbaumów wybudowano ohel na grobie cadyka Symchy Isachara Bera Halberstama, zmarłego w 1914 roku. Współcześnie nie zachowały się żadne inne nagrobki.

Oprac. Magda Lucima

Właściciel praw autorskich do opisu: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.