Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cmentarz żydowski - Zabytek.pl

cmentarz żydowski


cmentarz żydowski pocz. XIX w. Lędyczek

Adres
Lędyczek

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. złotowski, gm. Okonek - obszar wiejski

Pierwsza żydowska rodzina osiadła w Lędyczku (niem.Landeck) w 1724 r., jednak trwałe osadnictwo przypadło na ostatnią ćwierć XVIII wieku.

Zostało powstrzymane wraz z upadkiem Rzeczypospolitej w 1772 roku. Restrykcyjna polityka pruskiego monarchy zmusiła miejscowych Żydów do opuszczenia miasta w końcu XVIII wieku. Jednak część pozostała pomimo zakazu; tolerowano ich obecność z uwagi na konieczność utrzymania łańcucha dostaw i zbytu miejscowej wełny i produktów przemysłowych. 

Od XIX w. Żydzi coraz częściej osiedlali się w mieście. Przybysze pochodzili głównie z okolicznych miejscowości w ramach prowincji Prus Zachodnich. W 1774 r. mieszkały w Lędyczku 4 rodziny żydowskie, w 1812 – 24, w 1816 – 100 osób, w 1831 – 143 (Żydzi stanowili 23% ogółu ludności), w 1846 – 185, w 1871 – 182, w 1880 – 193, w 1892 – 169 (38 rodzin), w 1890 – 108, w 1905 – 113, w 1913 – 62,  w 1925 – ok. 50 (ok. 7%) lub 61, w 1933 – 45, w maju 1939 – 24. 

Gmina żydowska ukonstytuowała się w początku XIX w.; założono w tym samym okresie cmentarz. Gmina objęła także Kiełpin (Kölpin) i Cierznie (Peterswalde), a na cmentarzu chowano również Żydów z Okonka (Ratzebuhr in Pommern). Statut gminy uchwalono w 1858 roku. Synagogę założono ok. 1869 r., zapewne w starym zaadaptowanym budynku. Nie było szkoły, dzieci uczęszczały do szkoły publicznej wraz z niemieckimi, ale zatrudniano nauczyciela religii, który jednocześnie pełnił obowiązki kantora i rzezaka rytualnego. Obok handlu Żydzi w Lędyczku zajmowali się rzemiosłem; większość żydowskich sklepów była ulokowana przy Chausseestraße.

Nowy budynek synagogi wzniesiono dopiero w latach 20. XX wieku. Została ona spalona podczas „nocy kryształowej” w listopadzie 1938 roku. W 1939 r. większość Żydów zmuszono do opuszczenia miasta, wyjechali głównie do Berlina. Nieliczni, którzy pozostali, w marcu 1940 r. zostali wywiezieni i internowani w obozie w okolicach Piły.

Cmentarz żydowski w Lędyczku założono w początku XIX wieku. Z mapy z 1937 r. wynika, że był usytuowany za miastem, w lesie; dojście prowadziło od obecnej ul. Kościuszki. Miał plan kwadratu o powierzchni 0,65 ha, nie był ogrodzony. Cmentarz został zdewastowany w latach II wojny światowej. Jeszcze niedawno było tu kilka nagrobków z piaskowca, najstarszy z 1897 r., noszących napisy w języku hebrajskim i niemieckim. Dziś jest tylko pojedynczy fragment nagrobka.

Właściciel praw autorskich do opisu: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN