Pierwsza potwierdzona wzmianka pochodzi z 1720 roku. W 1801 r. mieszkało w mieście 24 Żydów. Ich liczba zwiększyła się, kiedy Sulęcin stał się siedzibą powiatu Oststernberg. W 1818 r. istniał już cmentarz, a w drugiej połowie XIX w. społeczność żydowska liczyła ok. 100 osób.

W latach 70. XIX w. przy dzisiejszej ulicy Park Bankowy wzniesiono synagogę w stylu neoromańskim, z elementami orientalnymi, przypominającymi bóżnicę w Gorzowie Wielkopolskim. Był to obiekt murowany, na planie prostokąta, nakryty niemal płaskim dachem o niewielkich spadkach. Narożniki były ozdobione przez wieżyczki, a w elewacjach znajdowały się trójdzielne okna. Pod koniec lat 30. XX w. miasto przejęło synagogę i przebudowało ją na szkołę. W tej roli budynek był jeszcze wykorzystywany w latach 70. XX wieku. Nie miał już wówczas wieżyczek, ani oryginalnych otworów okiennych, które zastąpiono oknami prostokątnymi. Z detalu zachował się tylko ozdobny gzyms koronujący. Obecnie dawna synagoga już nie istnieje.

Ok. 1900 r. mieszkało w Sulęcinie 65 Żydów. Ich liczba nieco wzrosła po I wojnie światowej za sprawą napływu Żydów z terenów, które przypadły Polsce. W 1933 r. mieszkało w mieście 82 Żydów. Po dojściu nazistów do władzy ich liczba zaczęła się zmniejszać.

Opis

Cmentarz żydowski w Sulęcinie założono w początkach XIX w., w odległości 2 km od centrum miasta w kierunku wschodnim, przy drodze do Międzyrzecza, przy ul. Poznańskiej. Obecnie znajduje się w izolowanej lokalizacji na wzniesieniu, ukryty od strony szosy za halą przemysłową. Powierzchnia nekropolii wynosi 0,13 ha. Cały teren jest otoczony murem z kamienia wysokości do 1,6 m, uszkodzonym w części północnej. Zachowała się imponująca brama wejściowa o wysokości ponad 3 metrów. Po 1945 r. z terenu cmentarza skradziono płyty nagrobne z granitu i marmuru, pozostawiono jedynie płyty z piaskowca. Dokumentacja wykonana w 1998 r. przez Urząd Ochrony Zabytków z Gorzowa Wielkopolskiego wykazała sześć całych wolnostojących macew oraz liczne fragmenty połamanych płyt. Najstarszy zachowany nagrobek pochodzi z 1818 r.; należy do Zeliga, syna Chaima. W południowo-zachodniej części cmentarza widoczne są fundamenty domu przedpogrzebowego.

W chwili obecnej (2021) nad nową dokumentacją cmentarza pracuje prof. Leszek Hońdo z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zostanie opublikowana na stronie internetowej Uniwersytetu Poczdamskiego, w publikacji pod tytułem Cmentarze żydowskie w Polsce na terenie dawnej prowincji Brandenburgia.

Właściciel praw autorskich do opisu: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.