Skargi. Na obudowanym domami placu wzniesiono synagogę, do której dostęp był przez bramę przechodnią jednego z domów. W 1520 r., po pożarze miasta i pod groźbą opuszczenia go przez mieszczan, król Zygmunt I Stary wypędził Żydów z Międzyrzecza. 

Powrócili, kiedy mieszczanie wycofali się z deklaracji przejęcia żydowskich podatków. Zostali już wymienieni w przywileju margrabiego brandenburskiego z 1532 r. oraz w lustracji dóbr międzyrzeckich z lat 1564–1565. W latach 1607 i 1613 Żydzi byli wypędzani po raz kolejny. Za każdym razem powracali, a w 1633 r. król Władysław IV dał im pozwolenie na odbudowę synagogi oraz przyznał liczne przywileje, które stały się powodem kolejnego sporu z mieszczanami. W czasie potopu szwedzkiego w 1656 r., w wyniku fałszywych oskarżeń o sprzyjanie Szwedom, żołnierze hetmana Czarnieckiego wymordowali ok. 100 rodzin. Gmina żydowska na jakiś czas przestała istnieć.

W wyniku II rozbioru Polski (1793) Międzyrzecz dostał się pod panowanie pruskie. Spis ludności wykazał, że na 2510 mieszkańców 700 stanowili Żydzi. Wielki pożar w 1824 r. zajął wschodnią część miasta wraz z dzielnicą żydowską i synagogą. Nowa synagoga powstała dwa lata później, istnieje do dzisiaj. Jeśli w czasie „nocy kryształowej” została podpalona, było to raczej działanie symboliczne, bowiem już wcześniej budynek Niemcy przerobili na magazyn. Po wojnie przejął go Skarb Państwa, a obecnie został zaadaptowany na sklep. Od 1976 r. synagoga jest wpisana do rejestru zabytków.

Po nadaniu Żydom pełni praw obywatelskich rozpoczęła się migracja do większych miast na zachodzie Prus. W 1842 r. było w Międzyrzeczu 1190 Żydów; była to rekordowa liczebność. Krótko przed I wojną światową społeczność była już dziesięciokrotnie mniejsza. Relacje niemiecko-żydowskie układały się dość poprawnie aż do nadejścia wielkiego kryzysu ekonomicznego (1929–1933) oraz dojścia nazistów do władzy. Zaczęto obarczać Żydów, a w 1933 r. było ich 105 na ogólną liczbę 7158 mieszkańców, odpowiedzialnością za trudną sytuację gospodarczą, doprowadzając do zamieszek i aresztowań. W czasie „nocy kryształowej” (9–10.11.1938) SA zdemolowało żydowskie domy i sklepy, a mężczyzn uwięziono w piwnicach ratusza. Ostatni Żydzi mieszkali w Międzyrzeczu do 1942 r., kiedy zostali aresztowani i wywiezieni do gett i obozów.

W granicach administracyjnych dzisiejszego Międzyrzecza, na terenie obecnego Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Obrzycach, istniał duży niemiecki kompleks szpitalny 4. Posener Provinzial-Irrenanstalt Meseritz-Obrawalde. Tu leczyli się również Żydzi. Do czasów nazistowskich w budynku administracji mieli swoją salę modlitw. Na terenie zespołu szpitalnego działał cmentarz podzielony na kwatery wyznaniowe. Kwatera żydowska znajdowała się na północ od części ewangelickiej i katolickiej. Chowani byli na niej pacjenci wyznania mojżeszowego, a jeszcze w latach 60. XX w. natrafiano tam na pojedyncze nagrobki. Latem 1942 r. na terenie zakładu Meseritz-Obrawalde Niemcy rozpoczęli uśmiercanie pacjentów w ramach Aktion T4 i kontynuowali zbrodnię do stycznia 1945 roku. Wśród pomordowanych byli też Żydzi. W listopadzie 2004 r. na obszarze cmentarza w Obrzycach odsłonięto pomnik upamiętniający pomordowanych pacjentów szpitala. Symbolika pomnika odwołuje się także do judaizmu i upamiętnia również ofiary pochodzenia żydowskiego, które straciły życie w Obrzycach podczas II wojny światowej.

Właściciel praw autorskich do opisu: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN