Historia

Pierwsze wzmianki w źródłach pisanych o wsi Gorzków pochodzą z 1359 r. W 1406 r. Mikołaj z Sandomierza herbu Trąby, fundator parafii, uzyskał od króla Władysława II Jagiełły zezwolenie na przeniesienie wsi na prawo magdeburskie.

XV-XVII w. przyniosły najazdy Tatarów, epidemie i klęski żywiołowe, które zrujnowały wieś. W celu ratowania, król Jan II Sobieski, będący jednym ze współwłaścicieli majątku, nadał wsi prawa miejskie. Wytyczono wtedy rynek i zbudowano drewniany ratusz, a od 1810 r. funkcjonował także kościół i synagoga (wg innych źródeł bet midrasz).

W 1775 r. Gorzków znalazł się w zaborze austriackim, w 1809 r. wszedł w skład Księstwa Warszawskiego, a w 1815 r. znalazł się w Królestwie Polskim. W okresie tym na szerszą skalę zaczęli osiedlać się Żydzi, co sprzyjało ożywieniu gospodarczemu. Należeli oni do kahału w Krasnymstawie i zajmowali się głównie handlem oraz rzemiosłem. W 1862 r. było ich 218, a w 1877 r. już 467. W między czasie, w 1869 r., Gorzków utracił prawa miejskie. W 1919 r. we wsi wybudowano mykwę. W 1921 r. społeczność żydowska liczyła 434 osoby.

Pod koniec lat 20. XX w. w osadzie powstał oddział żydowskiej partii Bund, pod zwierzchnictwem którego działało w środowisku robotniczym Stowarzyszenie Oświatowo-Kulturalne „Liga”. Trudna sytuacja ekonomiczna i wzrost nastrojów antysemickich w latach 30. XX w. sprzyjała migracji mieszkańców do większych miast.

Po wybuchu II wojny światowej, Gorzków znalazł się pod okupacją niemiecką. Władze okupacyjne powołały Judenrat, którego przewodniczącym został Izrael Edelstein, a zastępcą – Chaim Kajzman, wkrótce utworzono też getto. W 1942 roku wszystkich Żydów deportowano do odległej o 12 km Izbicy, a stamtąd wywieziono do niemieckich nazistowskich obozów zagłady w Bełżcu i w Sobiborze.

Opis

Cmentarz żydowski w Gorzkowie (adm. Gorzków-Osada) położony jest na wzniesieniu porośniętym lasem sosnowym, przy drodze prowadzącej do Krasnegostawu, naprzeciwko stawu oraz na granicy wsi Chorupnik i Góry. Jest to prostokątna działka nr 1106. Dokładna data założenia cmentarza nie jest znana, powstał on prawdopodobnie ok. 1850 r. i funkcjonował do 1942 r. Wcześniej Żydzi korzystali z nekropolii w odległej ok. 23 km wsi Turobin.  Nie zachowały się żaden nagrobki ani informacje o jakimkolwiek ogrodzeniu.  

W 2022 roku na dzięki współpracy władz Gminy Gorzków i Narodowego Instytutu Dziedzictwa oznaczono cmentarz pamiątkową tablicą w ramach programu „Oznakowanie cmentarzy żydowskich na terenie RP”.

Oprac. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN