Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cmentarz żydowski - Zabytek.pl

cmentarz żydowski


cmentarz żydowski pocz. XVIII w. Nasielsk

Adres
Nasielsk, Kwiatowa

Lokalizacja
woj. mazowieckie, pow. nowodworski, gm. Nasielsk - miasto

Żydzi pojawili się w szlacheckiej części Nasielska w XVII w., a około 1650 r.wznieśli drewnianą synagogę.

Do XVIII w. podlegali kahałowi w Tykocinie. Po utworzeniu kahału w Nasielsku, podporządkowano mu wszystkich Żydów zamieszkujących Ziemię Zakroczymską, a w latach 1795-1798 - również Wyszków i okolice. W lata 20. XIX w. w Nasielsku żyło ok. 1650-1750 Żydów (ok. 64% wszystkich mieszkańców miasta), a gmina żydowska prócz synagogi dysponowała drewnianym szpitalem i drewnianą szkółką.

W XVIII w. zamieszkujący Nasielsk Żydzi zarabiali na życie głównie dzierżawiąc karczmy, gorzelnie i browary. Trudnili się również krawiectwem, kuśnierstwem i szmuklerstwem, o czym świadczy założenie w Nasielsku w 1753 r. najstarszego na Mazowszu cechu skupiającego tych rzemieślników. Zrzeszenie to było autonomiczne względem rady miejskiej, dysponowało ponadto własną bożnicą. W mieście organizowano osiem jarmarków rocznie oraz stałe targi, co sprzyjało rozwojowi handlu. W latach 20. XIX w. Żydzi prowadzili w Nasielsku garbarnię i fabrykę sukna. Zajmowano się również szynkarstwem, choć na tym tle dochodziło do konfliktów pomiędzy Żydami a klerem i prywatnymi właścicielami Nasielska. W połowie XIX w. w mieście miał miejsce tzw. „bunt starozakonnych”, który był reakcją na monopolizację produkcji wódki, do której dążył właściciel miejscowości - Aleksander Kurtz. W 2. połowie XIX w. nasielscy Żydzi na szeroką skalę zajmowali się handlem.

Na przełomie XIX i XX w. w Nasielsku mieszkało ponad 4 tys. Żydów, a ich odsetek wśród wszystkich mieszkańców miasta w 1893 r. wyniósł ponad 80%. W 1880 r. rozebrano siedemnastowieczną synagogę i zastąpiono ją nową, murowaną. Niedługo później rabinem został Abraham Bornstein - przywódca chasydzki, założyciel dynastii sochaczewskiej. W 1900 r. w mieście było 10 chederów. Od początku XX w. nasielscy Żydzi zaczęli angażować się w działalność syjonistów, Bundu i Agudy. Ta ostatnia w okresie międzywojennym otworzyła tu szkołę dla dziewcząt. W dwudziestoleciu międzywojennym panowała bieda, z wsparcia organizacji pomocy Żydom Joint korzystało 200 rodzin. W 1939 r. w Nasielsku mieszkało 3500 Żydów, którzy stanowili ponad 58% ogółu mieszkańców.

W czasie II wojny światowej, w grudniu 1939 r., Niemcy wywieźli z miasta wszystkich Żydów. Początkowo trafili oni do Królewca, skąd przeniesiono ich do Międzyrzeca Podlaskiego i Łukowa. Żydzi z Nasielska trafili także m.in. do Jadowa, Kocka i Warszawy. We wszystkich tych miejscach spotkał ich ten sam tragiczny los co lokalne społeczności żydowskie. W latach 1941-1943 w Nasielsku funkcjonował obóz pracy przeznaczony dla Polaków i Żydów, w którym znajdowało się średnio 150 osób.

Cmentarz żydowski w Nasielsku powstał prawdopodobnie w 2. poł. XIX w. Założono go na działce położonej na wschód od miasta. Nekropolia została zdewastowana w czasie II wojny światowej oraz w latach powojennych. Do 2012 r. na cmentarzu zachowała się tylko jedna macewa, zapewne z grobu zmarłego w 1887 r. Awrahama Menachema. Cmentarz jest nieczynny.

Nasielski cmentarz żydowski położony jest przy ul. Kwiatowej. Obecnie zajmuje powierzchnię 2 ha. Na cmentarzu nie zachowała się żadna macewa. Na jego skraju stoi skromna tablica informacyjna z napisem: „Cmentarz gminy żydowskiej. Sfinansowano ze środków Programu Działaj Lokalnie”, tuż obok umieszczono tablicę, na której przedstawiono dzieje nasielskiej gminy żydowskiej. Ponadto w biegnącej prostopadle do ul. Kwiatowej alei brzozowej, pod jednym z drzew, położono metalową tabliczkę upamiętniającą tutejszą społeczność żydowską (napis w jęz. angielskim).

Właściciel praw autorskich do opisu: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

W 2019 roku w ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Oznakowanie cmentarzy żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej” cmentarz oznaczono tablicą pamiątkową w formie macewy.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Maciej Rymkiewicz.

Rodzaj: cmentarz żydowski

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_14_CM.39420, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_14_CM.51251