Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół dworski - Zabytek.pl

zespół dworski


dwór 1. poł. XIX w. Cisów

Adres
Cisów, 15

Lokalizacja
woj. podlaskie, pow. augustowski, gm. Sztabin

Zespół dworski w Cisowie pochodzący z 1.poł.XIX w., składający się z klasycystycznego dworu, klasycystycznej oficyny oraz parku, posiada wybitne wartości historyczne jako siedziba, miejsce zamieszkania i wszechstronnej działalności Karola hrabiego Brzostowskiego (1796-1854), znakomitego działacza i reformatora społeczno-gospodarczego, wynalazcy i konstruktora, twórcy sławnej Rzeczypospolitej Sztabińskiej.

Historia

W XVI-XVII w. dwór w Cisowie wchodził w skład dóbr krasnoborskich nadanych Chreptowiczom herbu Odrowąż przez Aleksandra Jagiellończyka. W końcu XVII w. Cisów stanowił uposażenie dominikanów, sprowadzonych do Krasnegoboru przez wdowę po Samuelu Chreptowiczu - Konstancję. Na początku XIX w. w Cisowie osiadł wnuk Joachima Chreptowicza, kanclerza, twórcy Komisji Edukacji Narodowej a syn jego córki Ewy - Karol hrabia Brzostowski jeden z najwybitniejszych reformatorów społeczno-ekonomicznych XIX w. Początkowo mieszkał w oficynie pełniącej wówczas funkcję dworu a następnie w latach 20. XIX w. wystawił obok nowy murowany dwór. Po śmierci Brzostowskiego w zespole dworskim znajdowała się administracja utworzonej przez niego Rzeczpospolitej Sztabińskiej (tzw. Fundacja Sztabińska). W 1949 r. zespół dworski w Cisowie przeszedł na skarb państwa. W latach 60 - tych XX w. oba ocalałe budynki użytkowała Fabryka Sprężyn w Warszawie. Następnie właścicielem został Związek Młodzieży Wiejskiej, który był użytkownikiem obiektów do początku lat 90 - tych. W tym czasie zabudowania dworskie w Cisowie stały się własnością komunalną. Obecnie są własnością prywatną.

Opis

Zespół dworski w Cisowie usytuowany jest wzgórzu, w odległości 300 m. na północ od zabudowań wsi Podcisówek, po zachodniej stronie drogi Sztabin-Augustów (droga nr 8). W skład zespołu wchodzi dwór, oficyna i otaczający je park. Dwór klasycystyczny wzniesiony został przez Karola Brzostowskiego w latach 20. XIX w. Jest to budynek murowany z cegły, tynkowany, posadowiony na wysokim, kamiennym cokole. Założony na rzucie prostokątnym, nakryty dachem naczółkowym, w połaciach którego umieszczono małe facjatki i lukarny typu wole oko. W części frontowej południowej - jednokondygnacyjny, w niżej położonej części północnej - trójkondygnacyjny. Układ wnętrza dwutraktowy z korytarzem na osi środkowej. Wejście frontowe poprzedzone jest gankiem kolumnowym dźwigającym trójkątny szczyt. Wejście od strony ogrodu również z portykiem kolumnowym, z parami kolumn wspierających taras skomunikowany z piętrem dworu. Taras ujmuje żeliwna, ażurowa balustrada z motywem przeplatających się wici akantowych i stylizowanych rozet. Oficyna wybudowana być może na przełomie XVIII i XIX lub na początku XIX wieku jest budynkiem jednokondygnacyjnym, założonym na rzucie prostokąta, posadowionym na kamiennym cokole, nakrytym dachem dwuspadowym z naczółkami. Wnętrze dwutraktowe, z centralnie umieszczoną sienią. Wejście poprzedza kolumnowy ganek zwieńczony trójkątnym szczytem z okulusem. Budynki otacza ogród-park o drzewostanie mieszanym.

Obiekt niedostępny dla zwiedzających - teren prywatny.

Oprac. Grzegorz Ryżewski, OT NID w Białymstoku, 27.08.2014 r.