Historia

Kościół powstał w 1599 r. (1613?) z fundacji Stanisława Zapolskiego, h. Pobóg, konsekrowany przez biskupa chełmińskiego Macieja Łubieńskiego w 1648 roku. Pierwotnie była tu drewniana kaplica, którą wraz z utworzeniem przez biskupa Jana Łaskiego parafii podniesiono do godności kościoła parafialnego. Parafia powstała staraniem Jana Licińskiego z Choin 13.XII. 1527 r. W 1540 roku na miejscu kaplicy miejscowy dziedzic Jan Łyczewski wybudował nową, drewnianą świątynię, którą następnie zastąpiono obecną murowaną. Kościół początkowo miał wezwanie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, później św. Anny. W 1621 r. do prezbiterium kościoła, od strony północnej dobudowano piętrową przybudówkę, z zakrystią w przyziemiu i kaplicą Matki Bożej na piętrze. Kolejny remont, wykonany w 1906 r., polegał na przebudowie wieży (dodano attykę i obramienia okienne).

Opis

Wieś Chojne położona jest w odległości 8 km na pd.-wsch. od Sieradza, przy drodze lokalnej odchodzącej od trasy Sieradz-Burzenin. Kościół usytuowany jest w dolinie rzeki Warty, pośrodku wygrodzonego cmentarza przykościelnego, orientowany. Od strony pn.-wsch. teren kościelny sąsiaduje z założeniem dworsko - parkowym. Późnorenesansowa świątynia składa się z prostokątnej nawy z płytkim transeptem oraz węższego prezbiterium zamkniętego wielobocznie. Do prezbiterium od pn. przylega późniejsza zakrystia (1621 r.), nad którą znajduje się kaplica pw. Matki Bożej. Przy nawie od zach. i pd. - dwie kruchty. Pomiędzy wieżą a nawą cylindryczna zewnętrzna klatka schodowa na chór muzyczny. Bryła kościoła jest zwarta, addycyjna, z dominującą pięciokondygnacyjną wieżą umieszczoną osiowo, niemal na całej szerokości fasady, zwieńczoną hełmem z latarnią i kopułką. Korpus nawowy nakrywa stromy dach dwuspadowy z niewielką sygnaturką w kalenicy. Nad prezbiterium - dach wielopołaciowy. Kaplicę wieńczy kopuła na bębnie z latarnią. Kościół jest wzniesiony z cegły, otynkowany, kryty dachówką karpiówką i blachą miedzianą. Nawa przykryta sklepieniem kolebkowym z lunetami, prezbiterium i zakrystia - sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi. Elewacje są tynkowane, zwieńczone profilowanym gzymsem, oszkarpowane, rozczłonkowane otworami okiennymi, zamkniętymi półkoliście, z rozglifionymi węgarami. Obecna dyspozycja architektoniczna wieży pochodzi z 1906 r. Elewacje podzielone gzymsem kordonowym z gładkim fryzem, ujęte w narożnikach boniami i pilastrami, zwieńczone wydatnym gzyms z attyką o neorenesansowej formie. Na osi elewacji zach. wieży - neorenesansowy portal. Wnętrze złożone z jednoprzestrzennej nawy z płytkim transeptem, otwartej do prezbiterium półkolistą arkadą w ścianie tęczowej. Ściany nawy rozczłonkowane zdwojonymi pilastrami zwieńczonymi wydatnym belkowaniem z fryzem ząbkowym. W prezbiterium ściany, u podstawy sklepień obiega wydatny profilowany gzyms. Przy zach. ścianie nawy wznosi się chór muzyczny. Korpus (z ramionami transeptu) sklepiony kolebką z lunetami, prezbiterium i zakrystia nakryte sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi. Podniebie sklepienia nawy zdobi późnorenesansowa dekoracja stiukowa w typie kalisko-lubelskim. Sklepienie w prezbiterium z iluzjonistyczną polichromią o motywach architektonicznych, ornamentalnych i figuralnych. Zachowała się także oryginalna, późnorenesansowa dekoracja stiukowa na kopule kaplicy, w typie kalisko-lubelskim, z monogramem IHS i orłem dwugłowym. Podstawę kopuły obiega szeroki pas zdobiony stylizowanymi motywami roślinnymi oraz kartuszami z herbami Pomian, Habdank, Korab i Dołega, datą 1621 i literami P.M. W świątyni znajdują się dwa nagrobki fundatorów: w prezbiterium - Stanisława Zapolskiego h. Pobóg, podsędka sieradzkiego; w nawie - Jana Łyczewskiego h. Dryja, wojskiego sieradzkiego. Na uwagę zasługuje również zachowany zespół późnorenesansowych manierystycznych ław kolatorskich, opracowanych malarsko przez Aleksandra Kałowskiego z Poznania.

Kościół dostępny przez cały rok, zwiedzanie wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu z administratorem parafii.

Oprac. Elżbieta Cieślak, 15.12.2014 r.