Zarazem obiekt związany z osobą uznanego polskiego malarza, Juliana Fałata, zamieszkującego willę w latach 1910-1929.

Historia

Willa, wybudowana w miejscowości wypoczynkowej nieopodal Bielska, powstała w 1910 r. dla malarza i profesora krakowskiej ASP Juliana Fałata wg własnego projektu. W głębi otaczającego willę ogrodu istniała drewniana pracownia Fałata, z której do czasów współczesnych zachowały się pozostałości murowanego cokołu. W późniejszym okresie do willi od północy dostawiono przybudówkę mieszczącą kotłownię. Od 1973 r. w budynku mieści się oddział Muzeum w Bielsku-Białej, w którym prezentowane są zbiory akwareli i obrazów olejnych malarza oraz związane z nim dokumenty.

Opis

Willa położona jest w środkowej części dawnej miejscowości uzdrowiskowej, na terenie historycznej Bystrej Śląskiej, rozlokowanej na północ od potoku Białka. Jest obiektem wolno stojącym, skierowanym frontem ku południu, wzniesionym bezpośrednio po północnej stronie ulicy Fałata, w otoczeniu ogrodu wydzielonego ogrodzeniem, u podnóża wzniesienia. W tylnej części działki znajdują się pozostałości drewnianego pawilonu mieszczącego pracownię malarza oraz prowadzące do niego kamienne schodki. Jest to budynek murowany z cegły, otynkowany, łączący elementy wczesnego modernizmu i secesji. Charakteryzuje się prostopadłościenną, zryzalitową, dwukondygnacyjną bryłą na planie prostokąta, krytą wysokimi, wielospadowymi dachami z szerokimi okapami i ozdobnymi kominami, z parterowymi przybudówkami od wschodu, północnego wschodu i północnego zachodu. Fasada główna zaakcentowana jest od zachodu piętrowym ryzalitem zwieńczonym szczytowo oraz ryzalitem parterowym od wschodu, zwieńczonym dekoracyjną, drewnianą loggią. Elewacja, podobnie jak pozostałe, pozbawiona jest w zasadzie detalu architektonicznego, natomiast urozmaicona jest zróżnicowanymi pod względem wielkości i wykroju otworami okiennymi, wypełnionymi secesyjną, szczeblinową stolarką okienną i podkreślonymi prostokątnymi płycinami podokiennymi, oraz asymetrycznie umieszczonym otworem drzwiowym zamkniętym łukiem odcinkowym. W części okien zachowane są kute, secesyjne kraty oraz parapetowe osłonki. Układ wnętrz składa się z centralnie umieszczonego holu połączonego z klatką schodową, skomunikowanego z rozmieszczonymi od wschodu, północy i zachodu niewielkimi pomieszczeniami. Poszczególne pomieszczenia przekryte są płaskimi stropami. W części pomieszczeń zachowały się zabytkowe kaflowe piece. W przybudówce północno-wschodniej mieści się garaż, natomiast we wtórnej dobudówce północno-zachodniej kotłownia.

Zabytek dostępny dla zwiedzających. W obiekcie mieści się oddział Muzeum w Bielsku-Białej.

Oprac. Agnieszka Olczyk, OT NID w Katowicach, 12.10.2014 r.