szlaku orlich gniazd są cennym obiektem krajobrazu kulturowego regionu. Wzgórze zamkowe jest miejscem pamięci związanym z działaniami wojennymi Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego.

Historia

W świetle informacji zawartych w średniowiecznych źródłach pisanych i na podstawie badań archeologicznych z 1989 r. należy sądzić, że zamek pełnił funkcję obronnej rezydencji możnowładczej. Castrum Bydlin, lub fortalicium Załęże występuje w licznych wzmiankach od 1389 r. Zamek zbudował prawdopodobnie Niemierza herbu Strzała albo jego ojciec Pełka. W końcu XV w. Bydlin stał się własnością Brzezickich, potem Szczepanowskich i Bonerów. W II poł. XVI w. zamek rycerski w Bydlinie został zamieniony przez Jana Firleja na zbór ariański. W końcu XVI w. kolejny dziedzic wsi Mikołaj Firlej przebudował dawną warowną rezydencję i zamienił zbór na kościół katolicki pw. Świętego Krzyża. Przebudowa polegała na wzniesieniu w połowie długości prostokątnego wnętrza ściany tęczowej, która wyodrębniała prezbiterium od nawy. Od zach. wydzielono wąskie wnętrze, rodzaj kruchty, wybito nowe wejście na poziomie dziedzińca i zamurowano okna. W czasie „potopu szwedzkiego” w XVII w. kościół został spalony. Od chwili budowy w Bydlinie drewnianego kościoła parafialnego w poł. XVIII w., kościół pw. Świętego Krzyża tracił swoją funkcję i stopniowo popadał w ruinę. W czasie I wojny światowej na wzgórzu zamkowym w Bydlinie okopali się legioniści Józefa Piłsudskiego i stąd wyruszyli 17.11.1914 r. w stronę Załęża i stoczyli pod Krzywopłotami bitwę z Rosjanami (na cmentarzu parafialnym pochowano 46 legionistów).

Opis

Ruiny zamku znajdują się na szczycie wapiennego wzgórza położonego na północnym krańcu wsi Bydlin. Wyniki badań archeologiczno-architektonicznych dowiodły, że obronno-rezydencjonalne założenie składało się z wysokiego domu zbudowanego na planie prostokąta (11,4 x 24 m, grubość murów 2,3 m) z miejscowego wapienia. Budowla była oskarpowana na narożach, od północy zamek chroniła stroma skarpa i bagno u podnóża wzgórza. Zamek miał co najmniej 3 kondygnacje z 2 pomieszczeniami na każdej. Wejście było zlokalizowane od południa na osi elewacji, na wysokości 2,5 m od poziomu dziedzińca, co świadczy o istnieniu pierwotnie drewnianego pomostu. W II fazie budowy, zapewne jeszcze w k. XIV w., dostawiono mur obwodowy z wieżą bramną w północno-wschodniej części wydzielający od południa dziedziniec. Całość założenia otaczała fosa oraz ziemny wał.

Zachowane ruiny wznoszą się na wysokość 7-8 metrów. W ścianach, na wysokości parteru pełniącego funkcję piwnicy zachowały się niewielkie otwory okienne. W części wschodniej, na wysokości pierwszej kondygnacji przetrwały 2 sklepione otwory okienne. Zachowany uskok w murze spowodowany zmianą jego grubości ściany wskazuje, że wnętrze podzielone było na 2 pomieszczenia. Zachowały się także relikty muru obwodowego i bramy na krawędzi wzgórza jak i okopy legionistów z 1914 r.

W trakcie badań archeologicznych natrafiono na bogaty materiał archeologiczny datowany na XV/XVI w., posadzkę kamienną, ceramikę naczyniową i kaflową oraz monety.

Obiekt dostępny.

Oprac. Tomasz Woźniak, OT NID w Krakowie, 04.09.2015 r.