Zabytkowy hotel jest doskonale zachowany i nieprzerwanie pełni swoją funkcję. Jest jedną z najwybitniejszych realizacji autorstwa miejscowego budowniczego Józefa Święcickiego. Z zachowaną we wnętrzu niespotykanej urody neobarokową klatką schodową ograniczoną balustradą z warsztatu mistrza ślusarstwa artystycznego Heinricha Boettchera.  

Historia

Na obszarze dawnego Przedmieścia Gdańskiego w sąsiedztwie zbiegu ówczesnych średniowiecznych traktów w kierunkach Gdańska i Koronowa już na początku XIX wieku znajdował się zajazd rodziny Gliszczyńskich. W 1822 roku obok niego stolarz Gliszczyński wybudował pierwszy hotel „Pod Orłem”. W połowie XIX wieku nieruchomość nabył piekarz August Friedrich Bernhardt. Następnie około 1870 roku została ona przejęta przez jego syna Emila, który zawodu hotelarskiego uczył się w Szwajcarii. Obecny, reprezentacyjny gmach hotelu „Pod Orłem”, na miejscu wcześniejszego, wybudowany został w latach 1892-1894 według projektów bydgoskiego budowniczego Józefa Święcickiego. W 1899 roku obiekt wydzierżawił hotelarz z Berlina Rudolf Trillhose, a na początku 1920 roku kupił go Stanisław Majewicz i Spółka. W 1926 roku wnętrza hotelu zostały poddane modernizacji i zyskały nowy wystrój pod kierunkiem architekta Teofila Biernackiego. W okresie II wojny światowej hotel kierowany przez Ericha Blumma działał pod nazwą „Danziger Hof”. Po wojnie hotel na krótko powrócił w ręce przedwojennych właścicieli, w październiku 1945 roku został upaństwowiony i oddany w użytkowanie Towarzystwu Uniwersytetów Robotniczych. W 1950 roku hotel przeszedł na własność Przedsiębiorstwa Państwowego „Orbis”. W latach 1987-1993 gmach poddany został gruntownemu remontowi konserwatorskiemu, za który dostał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki za najlepiej odrestaurowany obiekt użyteczności publicznej. 1 stycznia 1994 roku hotel stał się własnością Przedsiębiorstwa Hotelowego „Majewicz”, którego udziałowcami zostali między innymi spadkobiercy dawnych właścicieli.

Opis

Hotel wznosi się na narożnej parceli, we wschodniej pierzei ulicy Gdańskiej, w zamknięciu ulicy Dworcowej, u zbiegu z ulicą Parkową. Utrzymany jest w stylu historyzmu o formach neobarokowych wzorowanych na architekturze rzymskiego baroku. Gmach wystawiony na planie asymetrycznej litery „U” złożony jest z prostokątnego korpusu i dwóch skrzydeł: krótszego północnego i znacznie wydłużonego południowego. Pięciokondygnacyjną (ostatnia kondygnacja w formie mezzanino) bryłę całkowicie podpiwniczono. Fasada jest wieloosiowa z bogatym wystrojem architektonicznym podkreślającym artykulację pionową i poziomą. Wykusz w ściętym narożniku wspiera para atlantów. Partia centralna zaakcentowana pozornym ryzalitem mieści w strefie parteru wejście główne ograniczone łukiem pełnym, z neobarokowym kartuszem w kluczu, ujęte kolumnami w typie jońskich na wysokich cokołach dźwigających belkowanie poprzedzające przerwany naczółek. Wyżej, w kondygnacji pięter loggie, na pierwszym flankowane rzeźbami atlantów, a na drugim orłów. Elewacja do wysokości drugiego piętra zdobiona jest boniowaniem. W strefie parteru przepruta otworami zamkniętymi łukami koszowymi i pełnymi, na pierwszym piętrze prostokątnymi zamkniętymi półkoliście z kluczem dekorowanym maskami brodatych mężczyzn. Partię drugiego piętra wydzielono trójdzielnym belkowaniem, z efektownym gzymsem kordonowym zdobionym motywem rautów, ornamentu łezkowego i pasa liści akantu. Powyżej w strefie 3. i 4. piętra fasada rozczłonkowana pilastrami w typie kompozytowych na wysokich cokołach wspierającymi rozbudowane zwieńczenie z fryzem girlandowo-medalionowym oraz konsolkowym gzymsem podokapowym. Ponad nim attyka w kształcie tralkowej balustrady, przerwana na szerokości ryzalitu postumentem, na którym umieszczona została rzeźba orła z rozpostartymi na boki skrzydłami. Pierwotny, częściowo rekonstruowany wystrój wnętrz zachował się w obrębie holu wejściowego i głównej klatki schodowej z reprezentacyjnymi schodami ograniczonymi kutą, neobarokową balustradą. W części gastronomicznej aranżacja wnętrza restauracji pochodzi przebudowy (1926 rok) z późniejszymi modyfikacjami.

Zabytek dostępny dla zwiedzających. Strefa pokoi hotelowych dostępna dla gości.

Oprac. Bogna Derkowska-Kostkowska, Pracownia Dokumentacji, Popularyzacji Zabytków i Dziedzictwa Narodowego, Kujawsko-Pomorskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy, 08.12.2014 r.

Bibliografia

• Bręczewska-Kulesza Daria, Rozwój budownictwa hotelowego w Bydgoszczy w 2. połowie XIX i na początku XX wieku, „Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu”, z. 7, Bydgoszcz 2002, s. 61-85.
• Derkowska-Kostkowska Bogna, Bydgoszczanin i budowniczy, o Józefie Święcickim, architekturze i Bydgoszczy 1859-1913, [w przygotowaniu].
• Jastrzębska-Puzowska Iwona, Hotel „Pod Orłem”, „Kronika bydgoska”, t. XIV: 1992, Bydgoszcz 1993, s. 45-54.