Obiekt nawiązuje swą nazwą do podmiejskiego charakteru okolicy, jaki i dziś można zaobserwować jego sąsiedztwie. Architektura obiektu, w nieco większej skali, powtórzona została później w stolicy regionu - w Kielcach, gdzie powstał hotel Wersal.

Historia

Willa „Bristol” zbudowana została na przełomie XIX i XX wieku, a od 1905 roku stanowiła własność Cukiermanów, którzy wykorzystywali ją jako hotel. W czasach międzywojennych wynajmowana była przez Ministerstwo Spraw Wojskowych z przeznaczeniem na wojskowy szpital uzdrowiskowy. W okresie okupacji hitlerowskiej  okupanci wykorzystywali budynek na mieszkania dla swych pracowników i żandarmów. Ukrywany był w nim także ówczesny właściciel budynku, Erzil Cukierman, który przeżył i po wojnie wyjechał do Izraela. Wtedy budynek został przejęty przez państwo i przekazany miastu, którego ówczesne władze przeznaczyły go na mieszkania komunalne. Obiekt ulegał dewastacji i dopiero w latach 70. XX wieku, po kapitalnym remoncie, dostosowawczych przeróbkach i rozbudowie urządzono w nim sanatorium prowadzone przez Przedsiębiorstwo Państwowe Uzdrowisko Busko-Solec. W 2010 roku obiekt od Skarbu Państwa odzyskała rodzinie Cukiermanów, i sprzedała go w 2012 roku firmie prywatnej z Kielc. Obecnie obiekt został gruntownie przebudowany, zmodernizowany i rozbudowany o skrzydło północne; funkcjonuje teraz jako wysokiej klasy obiekt sanatoryjno-wypoczynkowy (otwarty w 2014 roku) pod nazwą Bristol Art. & SPA Sanatorium.

Opis

Willa Bristol położona jest na północ od zabytkowego kompleksu uzdrowiskowego, przy osi założenia przechodzącej dalej w główny deptak miejski. Była kiedyś wolnostojąca, obecnie połączona jest z nowym pawilonem północnym, szerokim, nowoczesnym w formie, łącznikiem z zabudowaniami uzupełniającymi funkcję. Jest to budynek narożny, o dwóch reprezentacyjnych elewacjach - południowej i zachodniej. Założony na planie prostokąta z ryzalitami bocznymi od północy, ma wysokość trzech kondygnacji, a nakrywa go prawie płaski dach. Architektura budynku jest eklektyczna. Południowo-zachodni narożnik dwóch wyższych kondygnacji zaakcentowany jest ściętą loggią wspartą okrągłą kolumną, a wieńczy go wieżyczka z hełmem na ośmiobocznym planie. Elewacje wyodrębnione są na parterze boniowaniem i oddzielone delikatnym gzymsem od gładkich partii pięter (co podkreśla  różne funkcje kondygnacji: gastronomiczną parteru i mieszkalną pięter) oraz zwieńczone wyrazistym gzymsem. Skrajne osie budynku zaakcentowano poprzez oflankowanie ich pilastrami, wysokimi na dwie kondygnacje. Interesujące są żeliwne balustrady balkonów i schodów, a także opracowanie drewnianej stolarki. Willa zbudowana została z przeznaczeniem na hotel, co widać w planie wnętrza. Ma układ dwu i półtraktowy, z klatką schodową zlokalizowaną centralnie w trakcie północnym, na wprost głównego wejścia w południowej elewacji. Duże sale w trakcie południowym mieściły pierwotnie salę restauracyjną i kawiarnię, a na piętrach znajdowały się pokoje hotelowe. Obecnie „Willa Bristol” została gruntownie wyremontowana (w tym renowacja elewacji), wewnątrz przebudowana i powiększona o nowoczesne skrzydło północne. Znalazł tu miejsce nowoczesny obiekt na 130 miejsc z bazą zabiegową, świadczący usługi lecznicze i hotelowe.

Zabytek dostępny dla zwiedzających z zewnątrz; wnętrze głównie dla gości i kuracjuszy.

Oprac. Dariusz Kalina, 19.12.2014 r.

Bibliografia

• Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, „Willa Bristol”, oprac. E. Traczyński, Kielce 1997, mps w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Kielcach i Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Warszawie.
• Kalina D., Busko i jego Zdrój, Busko-Zdrój-Kielce-Kraków 2014.
• Mirowski R., Album buski, Busko-Zdrój-Kielce-Kraków 2014.
• Kalina D., Mirowski R., Miasto i gmina Busko-Zdrój. Dzieje i zabytki, Busko-Zdrój-Kielce 2014.