Historia obiektu

Budynek gimnazjum powstał w związku z realizacją nowej siedziby dla istniejącego od 1917 r. Gimnazjum Realnego  Samorządowe Męskiego, noszącego od 1920 r. nazwę Państwowego Gimnazjum im. Bartosza Głowackiego. Dnia 6 września 1922 r. odbyła się uroczystość wmurowania aktu erekcyjnego pod nowy budynek szkoły, która została zrealizowana w latach 1923 -29 według  projektu Witolda Minkiewicza, wybitnego polskiego architekta oraz rektora Politechniki Lwowskiej. Podczas kampanii wrześniowej, w budynku szkoły mieścił się szpital polowy przygotowany na ok. 500 rannych, walczących w bitwie pod Tomaszowem. Wobec braku personelu medycznego rannymi opiekowali się nauczyciele oraz uczniowie gimnazjum. W listopadzie budynek szkoły opustoszał, w grudniu zamieniono go na lazaret,  następnie zajęty został przez gestapo, a potem niemiecką żandarmerię policji porządkowej oraz policję graniczną.     Dnia 4 września 1944 r., około miesiąc po opuszczeniu Tomaszowa przez wojska niemieckie, rozpoczął się nowy rok szkolny w czteroletnim gimnazjum oraz dwuletnim liceum, zorganizowano także Gimnazjum dla Dorosłych. W 1948 r., wzorem szkolnictwa radzieckiego, wprowadzono pięcioletnie liceum. W budynku gimnazjum uczyła się także ostatnia klasa szkoły powszechnej. W 1949 roku wprowadzono czteroklasowe liceum, zmieniono nazwę szkoły na Państwowe Liceum Ogólnokształcące im. Bartosza Głowackiego. W roku 1972, w związku z otworzeniem w Tomaszowie Lubelskim  II Liceum Ogólnokształcącego, szkoła zaistniała jako I Liceum Ogólnokształcące im. Bartosza Głowackiego. W 1977 r. powołano Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Bartosza Głowackiego w skład którego weszły: I Liceum Ogólnokształcące, Liceum korespondencyjne oraz Wieczorowe Liceum Ogólnokształcące dla Pracujących. W roku 1996 na terenie szkoły otwarto Punkt Dydaktyczny Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, a w 2002 r. Kolegium Języków Obcych KUL, przeniesione w 2006 roku do własnego budynku. W 1950 r. obiekt był poddany generalnym robotom budowlanym, koniecznym ze względu na powstałe zniszczenia będące skutkiem czasu wojny. Podczas prac zabudowano  tarasy tworząc dodatkowe sale lekcyjne. Wymieniono także dachy zachowując ich zasadniczą formę i powtarzając materiał pokrycia. Wnętrza przekształcono w nieznacznym stopniu, zachowując układ korytarzy i sal lekcyjnych, układ komunikacyjny i ogólną dyspozycję przestrzenną. Prace te, nie ingerujące w substancję oryginału, nadały budynkowi ostateczny wygląd, istniejący do dzisiaj.

Opis obiektu

Budynek  gimnazjum jest obiektem  murowanym z cegły ceramicznej, otynkowanym, dwukondygnacyjnym, podpiwniczonym.  Więźba dachowa drewniana, wysoki dach czterospadowy kryty jest dachówką ceramiczną. Założony na rzucie wydłużonego prostokąta (91 m x 20 m). Elewacja frontowa z osią środkową podkreśloną  trzykondygnacyjnym ryzalitem,  artykułowanym lizenowo, zwieńczonym trójkątnym frontonem, w którym znajduje się płaskorzeźbiony orzeł. Pod gzymsem motto HONOR ET PATRIA. Poniżej, nad oknem środkowym drugiej  kondygnacji ryzalitu dekoracyjny motyw wazonu z kwiatami.  Korpus flankowany uskokowo lokalizowanymi ryzalitami. Okna o wykroju prostokąta, w ryzalicie we wnękach. Architektura elewacji zachodniej  opracowana analogicznie, z dodaniem półokrągło zakończonych frontonów w ryzalitach bocznych. W rejonie pn.-zach naroża  tej elewacji wyprowadzony kryty korytarz łączący budynkek gimnazjum z salą sportową.  Elewacje boczne czteroosiowe, osie wyznaczone oknami. Korpus obiega wydatny gzyms wieńczący. W korytarzach parteru sklepienia krzyżowe. Obiekt wpisuje się w nurt tradycjonalizmu proweniencji nowożytnej oraz proweniencji klasycystycznej.

Dostępność obiektu dla zwiedzających. Zabytek dostępny w ograniczonym stopniu.

Autor noty: Piotr Mazur, PT NID w Lublinie, 02-06-2023