Obiekt wymieniany jest w literaturze przedmiotu i podawany jako przykład późnorenesansowego rozwiązania o „szczegółach północnorenesansowych” w architekturze drewnianej tego okresu.

Historia

Budowę kościoła (pierwotnie pw. św. Andrzeja) z fundacji ówczesnego właściciela Boronowa hr. Andrzeja Dzierżanowskiego rozpoczęto w 1611 r., w 1616 r. dobudowano wieżę, a całość prac ukończono w 1621 roku. Kościół, wówczas pw. św. Andrzeja, do 1868 r. należał do parafii pw. św. Józefa w Sadowiu. Prace związane z odnawianiem kościoła prowadzone były w 1890 r., 1947 r. i w latach 60. XX w., obejmowały częściowy remont obiektu i jego wyposażenia.

Opis

Kościół usytuowany w centrum wsi, przy drodze z Herb do Tarnowskich Gór, na cmentarzu otoczonym ogrodzeniem z desek, z zadaszeniem. W ogrodzeniu od pn.-wsch. znajduje się czworoboczna bramka (konstrukcji słupowej) z prostokątnym przejściem, nakryta dwuspadowym dachem. Kościół jest orientowany, wzniesiony na planie krzyża greckiego z prezbiterium i dwiema kaplicami - pn. pw. św. Anny (Dzierżanowskich), pd. pw. Niepokalanego Poczęcia Matki Boskiej w trójbocznie zamkniętych ramionach krzyża. Do prezbiterium od pd. przylega prostokątna zakrystia, a od zach. kruchta na rzucie kwadratu o ściętych zach. narożnikach, ku górze przechodząca w ośmiobok. Nawę i prezbiterium pokrywa wspólny dach siodłowy, z wydatnym okapem, kryty gontem z kalenicą przebiegającą na całej długości na tej samej wysokości, nad kaplicami dachy o niższej kalenicy. W kalenicy nawy wieżyczka na sygnaturkę z baniastym hełmem. Nad zakrystią i kruchtą są dachy pulpitowe. Wieżę wieńczy ośmioboczny namiotowy hełm.

Kościół wzniesiono z drewna sosnowego i częściowo modrzewiowego w konstrukcji zrębowej (zrąb jednoczęściowy) na podmurowaniu z kamienia. Na zewnątrz ściany i dachy obite są gontem. Wieża o konstrukcji słupowej, szalowana deskami. Otwory okienne prostokątne z okratowaniem z zadziorami, jedynie w nawie od strony pd. w kształcie koła. Wnętrze przykrywa strop płaski, kaplice oddzielone od nawy podciągami.

W kościele zachowały się oryginalne manierystyczne portale z 1. ćw. XVII w.: z prezbiterium do zakrystii bogato zdobiony ornamentem okuciowym, w zwieńczeniu z malowanym veraikonem i drzwiami klepkowymi z tego czasu; z nawy do kruchty; w przejściu z nawy pod wieżę zamknięty łukiem w ośli grzbiet. We wnętrzu przetrwało w większości manierystyczne jednorodne stylistycznie (o wyraźnych wpływach niderlandzkich w ornamentyce) wyposażenie snycerskie. W prezbiterium znajdują się: ołtarz główny, stalle z malowanym en grisaille postaciami świętych dominikańskich, boazeria z malowanymi przedstawieniami 12 apostołów, ambona; w kaplicach: dwa ołtarze, boazeria łącząca się z pozostałością stalli. Ponadto zachował się szereg XVII-wiecznych obrazów zarówno tych w ołtarzach, jak też wiszących na ścianach kościoła. Spośród nich wymienić można oryginalne przedstawienie Matki Bożej Różańcowej z duszami czyśćcowymi (w ołtarzu głównym), w ołtarzu w kaplicy pn. w predelli scenę adoracji krucyfiksu przez rodzinę Dzierżanowskich (fundatorów) we wnętrzu kościoła w Boronowie, Matki Bożej z Dzieciątkiem, ufundowany przez Gabriela Ciecierskiego. Wyposażenie uzupełniono w XVIII w. o późnobarokowe iluzjonistyczne ołtarze oraz unikatowe tablice procesyjne (1. poł. XVIII w.) z płaskorzeźbionymi przedstawieniami Scen z życia Chrystusa i Matki Boskiej i Świętych Dominikańskich.

Obiekt dostępny dla zwiedzających po uzgodnieniu z ks. proboszczem.

Oprac. Aleksandra Bednarska, OT NID w Katowicach, 27-11-2015 r.