Historia

Cmentarz komunalny przy ul. Orackiej w Bochni otwarto 5 listopada 1787. Zlokalizowano go na terenie Góry Salomona, wzmiankowanej w źródłach historycznych w 1651 r. Najwcześniejsze nagrobki powstały w pobliżu krzyża, gdzie obecnie znajduje się kaplica - grób księży. Teren cmentarza poszerzano kilkakrotnie. Obecnie zajmuje powierzchnię ok. 6 ha, na której znajduje się ok. 5500 grobów. W 1995 r. został zamknięty dla lokalizacji nowych miejsc, pochówki odbywać się mogą jedynie w istniejących grobach.

Opis

Na cmentarzu znajdują się dwie kaplice - grobowce. Kaplica pw. św. Stanisława bpa usytuowana jest w pobliżu głównej alei. Ufundowana została w 1. poł. XIX w. przez rodzinę Sarnów. Z biegiem czasu stała się ogólną kaplicą cmentarną. Jest to obiekt klasycystyczny, murowany, założony na rzucie prostokąta, nakryty dachem dwuspadowym z wieżyczką na sygnaturkę. Po obu stronach wejścia znajdują się wnęki, w których wymalowano postaci św. Piotra i św. Pawła. W lewej wnęce nagrobek Jana Kintzela (zm. 1820), w drugiej żeliwna tablica na pochówku żołnierza Euzebiusza Puchnera (zm. 1843). Kaplica - grób księży znajduje się w pd. części cmentarza. Jest to obiekt w stylu neoromańskim-neogotyckim z k. XIX w., murowany z cegły, nietynkowany, z oszkarpowanymi elewacjami i kamiennym detalem architektonicznym. Na elewacji pn. znajdują się tablice epitafijne księży pochowanych w kaplicy. Przy głównej alei, w pobliżu wejścia głównego, znajduje się dom przedpogrzebowy z kaplicą, zbudowany na przełomie lat 60. i 70. XX w., gruntownie przebudowany w 1996 r.  Do najciekawszych i najliczniej reprezentowanych nagrobków należą prace wykonane od k. XIX w. przez Zakład Rzeźby Artystycznej Wojciecha Samka w Bochni, a także jego uczniów, którzy otworzyli własne warsztaty kamieniarskie - Antoniego Hajdeckiego i Franciszka Adamka oraz ich następców. Na cmentarzu znajdują się również prace warsztatów krakowskich - Stanisława Bodnickiego, braci Trembeckich, Jana Tombińskiego, Fabiana Hochstima. Charakterystyczne są nagrobki pracowników kopalni soli, zdobione motywami górniczymi. Na terenie cmentarza znajdują się groby zbiorowe, m.in.

Grób ofiar rabacji z 1846 r. - zbiorowa mogiła ziemna w formie wieloboku umocnionego betonem. Pośrodku znajduje się metalowy krzyż stylizowany na drewno brzozy. Pochowano tu szlachtę i oficjalistów dworskich, zamordowanych lub zmarłych później w Bochni z odniesionych ran. Spoczywają tu m.in. członkowie rodziny Kępińskich z Nieznanowic, Karol Schlosser - powstaniec z 1831 r. i sędzia dominialny z Łapanowa, Ignacy Dydyński.

Pomnik-nagrobek ofiar pożaru w kopalni - pomnik zaprojektował Teodor Talowski, a wykonał Zakład Rzeźby Artystycznej Wojciecha Samka w Bochni. Ma formę kilkumetrowego obelisku z granitu, w stylu neogotyckim, zwieńczonego krzyżem. Otoczony jest czterema granitowymi słupkami połączonymi metalowym, kutym łańcuchem. Na płycinach postumentu wyryto wierszowaną inskrypcję epitafijną oraz nazwiska ofiar i informację o okolicznościach pożaru, który wybuchł w komorze Beust na poziomie Stampfer-Gussman-Fryze w polu szybu Sutoris w bocheńskiej kopalni soli. Od 30 XII 1875 do 3 I 1876 zginęli: starszy radca skarbu Edward Windakiewicz, radca górniczy Andrzej Furdzik oraz 10 górników (kw. III)

Kwatera wojskowa z okresu I wojny światowej - założona została w 1916 r. wg projektu Karla Schölicha. Prace ziemne i budowlane wykonali rosyjscy jeńcy pod kierunkiem ppor. Mieczysława von Wyszyńskiego. W kwaterze spoczywa 417 osób - 399 Austriaków, 6 Niemców i 12 Rosjan. Kwatera założona na planie prostokąta o powierzchni1300 m kw., otoczona murem z kamiennych ciosów, nakrytych półokrągłym, betonowym daszkiem. Pośrodku stoi krzyż 14. metrowej wysokości, wykonany z kamiennych ciosów. We wnęce cokołu, na którym postawiony jest krzyż, znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca klęczącego Anioła Śmierci z mieczem w ręku. Po obu stronach krzyża znajduje się betonowa balustrada z symetrycznie umieszczonymi wejściami. Równolegle do balustrady znajduje się rząd kamiennych nagrobków oficerów. W pd. części kwatery usytuowane są trzy pojedyncze groby żołnierzy Września 1939 r., zmarłych w Bochni z odniesionych ran.

Dawna kwatera ewangelicka - usytuowana jest w pobliżu kaplicy Sarnów (kw. VII a). Zachowały się pojedyncze, słabo czytelne nagrobki. Chowano tu niemieckich osadników, którzy napłynęli do Bochni w latach 80. XVIII w. Kiedyś kwatera miała kształt wydłużonego prostokąta.

Obiekt dostępny w godzinach otwarcia cmentarza.

Oprac. Olga Dyba, OT NID w Krakowie, 21.04.2015 r.

Bilbiografia

• Flasza J., Kęsek J., Cmentarze bocheńskie. Przewodnik historyczny. Bochnia 1992.
• Flasza J., Bochnia. Przewodnik po mieście. Bochnia 1998.