Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cmentarz żydowski - Zabytek.pl

cmentarz żydowski


cmentarz żydowski XVIII w. Bobrowniki

Adres
Bobrowniki, Dęblińska

Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. rycki, gm. Ryki - obszar wiejski

Ludność żydowska prawdopodobnie zamieszkiwała Bobrowniki już w średniowieczu. Nie znaleziono żadnych dokumentów zakazujących Żydom obecności w tej przestrzeni miejskiej.

Natomiast osadnictwo żydowskie w czasach nowożytnych rozwinęło się tu na początku XVIII wieku. Właściciel miasta Józef Wandalin Mniszech wydał w 1720 roku zezwolenie na osiedlanie się Żydów w mieście. Zorganizowana społeczność żydowska uformowała się w Bobrownikach pod koniec XVIII wieku. W 1787 roku liczyła 297 osób, co stanowiło 33% wszystkich mieszkańców.

Zapewne już wówczas lub na początku XIX wieku założono cmentarz. Ulokowano go 800 metrów na zachód od rynku, poza zabudowaniami miejskimi, przy ul. Dęblińskiej. Na bobrownickim cmentarzu swoich zmarłych chowali nie tylko miejscowi, ale również Żydzi z Dęblina. Cmentarz pełnił funkcje grzebalne do drugiej wojny światowej. W maju 1942 roku bobrowniccy Żydzi zostali wypędzeni przez Niemców do getta w Dęblinie. W czasie tej akcji w mieście zamordowano 300 osób, a następnie złożono ich ciała do masowych grobów na cmentarzu.

Niemcy rozpoczęli również proces dewastacji cmentarza. Wykarczowano drzewa, nagrobki zostały użyte do budowy chodników wokół rynku, utwardzono nimi teren obecnego dworca autobusowego w Dęblinie. Po wojnie cmentarz dalej niszczał. Dopiero w latach 80. XX wieku potomkowie dęblińskich Żydów podjęli się porządkowania jego terenu. Otoczono go żywopłotem, a w miejscu, gdzie znajdują się masowe groby, umieszczono tablice pamiątkowe. Z inicjatywy Ignatza Bubisa, zasiadającego w Centralnej Radzie Żydów w Niemczech, którego matka pochodziła z Dęblina i tu też zmarła oraz została pochowana, wzniesiono pomnik.

Na początku lat 90. XX wieku pieczę nad cmentarzem sprawowała Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie, Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich (ZGWŻ), a od początku lat dwutysięcznych – Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Teren cmentarza został ogrodzony, uporządkowany, posprzątano śmiecie i skoszono trawę.

Do dzisiaj na powierzchni około 0,9 hektara nie zachował się w całości żaden nagrobek. Podczas prac inwentaryzacyjnych prowadzonych w 1999 roku przez dr. hab. Andrzeja Trzcińskiego z Zakładu Kultury i Historii Żydów Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie odnaleziono jedynie 47 fragmentów nagrobków, w tym 30 to przyziemia ułamanych stel oraz 2 bloki horyzontalne pozbawione stel. Najstarszy z nich pochodzi z 1842 roku. Spis znalezionych nagrobków razem z ich fotografiami można znaleźć na stronie https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/b/649-bobrowniki/115-pamiec-w-kamieniu/7899-cmentarz-zydowski-w-bobrownikach-ul-deblinska%20 [dostęp: 11.09.2020].

W 1989 roku cmentarz został wpisany do rejestru zabytków pod nr. A-999 z dn. 30.12.1989.

Właściciel praw autorskich do opisu: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Rodzaj: cmentarz żydowski

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_06_CM.1505, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_CM.9718