Historia

Zabudowa mieszkalno-gospodarcza przy kościele par. w Bliznem to zespół budynków powstałych w różnym czasie. Najstarszym obiektem w zespole jest dawna plebania. Pierwsza znana informacja o tym budynku pochodzi z 1699 r. Plebania była kilkakrotnie remontowana i przebudowywana. Już w I poł. XVIII w. zostały częściowo przekształcone wnętrza, a od strony pd., wykorzystując znaczny spadek terenu, pod budynkiem wymurowano kamienne piwnice. Podczas kolejnego remontu w 1811 r. dokonano wymiany budulca. Funkcję plebanii obiekt ten pełnił do II poł. XIX w., tj. do czasu oddania do użytku nowej, murowanej plebanii. Od tego momentu budynek zaczął pełnić funkcję wikarówki. W l. 1966-1967 przeprowadzono prace konserwatorskie, podczas których m. in. wymieniono część elementów konstrukcyjnych, poszerzono otwory okienne, a cały budynek pokryto gontem.

Kolejnym zachowanym budynkiem jest dawna szkoła parafialna wzniesiona w 1866 r. Od 1879 r. budynek pełnił funkcję mieszkania organisty. W poł. l. 70. i pod k. l. 80. XX w. przeprowadzono remont organistówki połączony z modernizacją wnętrz. Obok szkoły parafialnej-organistówki wznosi się budynek stodoły organistowskiej zbudowany zapewne równocześnie ze szkołą lub nieco wcześniej (tj. przed poł. XIX w.). W 1990 r. przeprowadzone zostały przy budynku kompleksowe prace konserwatorskie (zmieniono wówczas słomiane pokrycie dachu zastępując je gontem). Tzw. lamus zbudowany po poł. XIX w. to ostatni z zachowanych drewnianych obiektów w zespole plebańskim, a zarazem jedyny zachowany budynek z plebańskiego zespołu folwarcznego. Pełnił on funkcję spichlerza i wozowni. Pierwotnie budynek był pod strzechą, a gontem przykryto go podczas remontu w 1990 r.

Opis

Zespół usytuowany jest w centrum wsi, przy drodze Domaradz-Sanok, na niewielkim wzgórzu stromo opadającym w kierunku pd.-wsch., tj. w kierunku rzeki Stobnicy. Budynki położone są w otoczeniu drewnianego kościoła parafialnego.

Dawna plebania (wikarówka) jest budynkiem częściowo podpiwniczonym, wzniesionym na rzucie prostokąta, o dwutraktowym układzie wnętrz. Jest to budynek parterowy z gankiem na dwóch słupach od wsch., nakryty wysokim dachem czterospadowym o mocno wysuniętych połaciach tworzących okap. Plebania wzniesiona została z drewna w konstrukcji zrębowej, zwęgłowana na jaskółczy ogon. Ściany i połacie dachowe poszyto gontem.

Dawną szkołę parafialną wzniesiono na rzucie prostokąta. Podobnie jak plebania jest to budynek parterowy, nakryty wysokim dachem czterospadowym o mocno wysuniętych połaciach tworzących okap. Do elewacji pd. dostawiony jest niewielki ganek wsparty na słupach, kryty daszkiem pulpitowym. Szkoła wybudowana została z drewna w konstrukcji zrębowej, zwęgłowana na obłap. Ściany i połacie dachowe pokryte zostały gontem. W jednej z izb zachowała się belka z datą budowy „1866”.

Stodoła wzniesiona została na rzucie prostokąta o układzie pomieszczeń stajnia-boisko-sąsiek. Jest to budynek parterowy, na kamiennym podmurowaniu (od pd.-zach. bardzo wysokim w związku ze spadkiem terenu), nakryty dachem czterospadowym. Stodołę wzniesiono z drewna w konstrukcji zrębowej, ze ścianami zwęgłowanymi na obłap. Połacie dachowe przekryte zostały gontem. Wrota wjazdowe na boisko zawieszone zostały na drewnianych zawiasach.

Lamus został wzniesiony na rzucie prostokąta. Jest to budynek parterowy, na kamiennym podmurowaniu. W związku ze znacznym spadkiem terenu od strony pd. i zach. na podmurowaniu postawiono kamienne filary wyrównujące poziom. Uzyskane pomieszczenie pod podłogą pełniło funkcję niewielkiego składu. Lamus jest budynkiem parterowym (od pd. ze względu na zastosowaną konstrukcję postrzeganym jako dwukondygnacjowy), nakrytym wysokim dachem czterospadowym. Budynek wzniesiono z drewna w konstrukcji sumikowo-łątkowej, ze ścianami zwęgłowanymi na obłap. Od pd. w dolnej kondygnacji funkcję łątek pełnią trzy kamienne słupy. Połacie dachowe przekryte zostały gontem. W ścianach niewielkie prostokątne otwory wentylacyjne. Od pn. i zach. dwa szerokie otwory wejściowe/wjazdowe o zmieczowanych ościeżach.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz. Możliwość obejrzenia wnętrz po wcześniejszym kontakcie telefonicznym

Oprac. Ryszard Kwolek, OT NID w Rzeszowie, 23-10-2015 r.