układ ruralistyczny - Zabytek.pl
Adres
Biesiadki
Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. brzeski, gm. Gnojnik
Historia
Biesiadki (poprzednie nazwy m.in. Possedk, Bessadek) zajmują niewielki fragment (ok. 635 ha) rozległej wierzchowiny we wschodniej części Pogórza Wiśnickiego. Ustalenia badaczy mówią o genezie Biesiadek jako osady obronnej, położonej na wyodrębnionym pagórku, mającej znaczenie militarne (obrona południowej granicy Polski). Pierwsza historyczna wzmianka o wsi pochodzi z dokumentu z 1269 r., w którym biskup Paweł z Przemankowa nadaje Radostowi sołectwo we wsi Possedk z 2 wolnymi ł., karczmą, łaźnią, jatką, młynem o 2 kołach. W 1321 r. biskup krakowski Nankier nadaje wsi prawo magdeburskie. Wieś lokowana została na prawie niemieckim, czemu zawdzięcza dzisiejszy wygląd - układ pól podzielonych na łany oraz układ zabudowy typu wsi-ulicówki zbudowanej na grani, z kościołem jako dominantą. Biesiadki zalicza się do wsi łanowych, zakładanych na karczunkach leśnych. W 2. poł. XIII w. odnotowana jest parafia. W XV w. Biesiadki najechał Spytek z Melsztyna, jako odwet na Zbigniewie Oleśnickim, biskupie krakowskim i właścicielu klucza uszewskiego (do którego należały Biesiadki). Kolejnym zdarzeniem był „potop” szwedzki, w wyniku którego zniszczony został kościół i zabudowania mieszkalne. Długo odbudowywano wojenne zniszczenia. W okresie rozbiorów Biesiadki podlegały urzędowi w Uszwi, która była wtedy siedzibą kamery austriackiej. W 1840 r. biskup tarnowski przywrócił kościołowi w Biesiadkach pełne prawa parafialne. Na początku XX w. rodzina Götzów z Okocimia nabyła część majątku ziemskiego w Biesiadkach. Wiadomo tyle, że w 1933 r. wystawiono z inicjatywy dziedzica zabudowania folwarczne, m.in. murowany dom zarządcy majątku, oborę i spichlerz. W listopadzie 1914 r. na terenie wsi doszło do bitwy między oddziałami rosyjskimi i austriackimi. Jeden z pocisków wystrzelonych z rosyjskiej armaty wpadł przez okno do budynku szkolnego i wybuchł, niszcząc wyposażenie. Uszkodzony też został kościół parafialny i zabudowania chłopskie.
Opis
Wieś ulicówka zabudowana była w większości obiektami drewnianymi, pochodzącymi z XIX i 1. pol. XX w. Zabudowana wzdłuż głównej drogi, domy usytuowane szczytami do ulicy. Obecnie część domów została przebudowana, jednak z zachowaniem układu ulicowego wsi.
Obiekt dostępny.
Oprac. Olga Dyba, OT NID w Krakowie, 03-02-2016 r.
Rodzaj: układ przestrzenny
Forma ochrony: Rejestr zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_UU.20630