kaplica cmentarna pw. św. Marii Magdaleny - Zabytek.pl
kaplica cmentarna pw. św. Marii Magdaleny
Adres
Białystok, K. Kalinowskiego 11
Lokalizacja
woj. podlaskie, pow. Białystok, gm. Białystok
Kaplica jest jedną z najstarszych i nielicznych rotund w województwie podlaskim. Historia niewielkiej świątyni związana jest z ponad dwustuletnimi dziejami katolików, unitów i prawosławnych mieszkających w Białymstoku.
Historia
W 1758 r. Jan Klemens Branicki ufundował altarii przy kaplicy św. Rocha (1750) dwie włóki ziemi usytuowane na wzgórzu przy drodze do Suraża. W tym samym roku zbudował kaplicę pw. św. Marii Magdaleny, poświęconą przez bpa wileńskiego Ignacego Massalskiego. Murowana kaplica zbudowana została na rzucie koła, z wejściem od północy. Dach z niewielką kopułką został pokryty blachą miedzianą. Wewnątrz w ołtarzu umieszczono obraz św. Marii Magdaleny i rzeźbiony krucyfiks. Na wzgórzu zasadzono drzewa, lipami obsadzono drogę do kościółka. Kaplica Marii Magdaleny i św. Rocha zostały połączone w jedną altarię i obie należały do parafii białostockiej. Budowa kaplicy dała początek katolickiemu cmentarzowi założonemu w 1806 roku. Po wsch. stronie wzgórza urządzono cmentarz unicki. W ramach represji po powstaniu styczniowym, w 1864 r. kaplicę wraz z cmentarzem odebrano katolikom. Wówczas zapewne dobudowano dwa prostokątne aneksy od pn. i pd., a wieżyczkę zwieńczono hełmem cebulastym. Po obu wojnach kościół rzymskokatolicki starał się o odzyskanie kaplicy i cmentarza i w 1958 r. wyrokiem Sądu Powiatowego w Białymstoku własność tę (kaplice i część cmentarza) przyznano parafii św. Rocha. Rewizje od wyroku spowodowały, że sporny obiekt przejęły władze miasta. Od 1991 r. na mocy ustawy cerkiew stała się własnością parafii św. Mikołaja w Białymstoku.
Opis
Kaplica usytuowana w centrum Białegostoku, przy Parku Centralnym, na zadrzewionym wzgórzu otoczonym ulicami: Kalinowskiego, Kijowską, terenem opery. Barokowa z późniejszymi zmianami. Murowana z cegły, tynkowana. Założona na rzucie koła (plan pierwotny) i dwóch przylegających od północy i południa prostokątnych aneksów, z wejściem od północy. Bryłę kaplicy tworzy rotunda nakryta dachem kopulastym, zwieńczona walcowatą latarnią z cebulastym hełmem i dwie prostopadłościenne przybudówki kryte płytkimi dachami: dwuspadowym (północ) i trójspadowym (południe). W kalenicy nad wejściem mała sygnaturka. Elewacje gładkie, zwieńczone profilowanym, wydatnym gzymsem koronującym. Elewacje boczne trójosiowe, z otworami okiennymi zamkniętymi półkoliście na osiach. Latarnia ujęta profilowanymi gzymsami, przepruta analogicznie opracowanymi otworami. Wnętrze jednoprzestrzenne.
Obiekt dostępny dla zwiedzających.
Oprac. Grażyna Rogala, OT NID w Białymstoku, 23.12.2014 r.
Rodzaj: kaplica
Styl architektoniczny: bezstylowy
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_20_BK.73197, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_20_BK.151634