Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół pałacowo-parkowy - Zabytek.pl

zespół pałacowo-parkowy


pałac koniec XVIII w. Białka

Adres
Białka, 155

Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. radzyński, gm. Radzyń Podlaski

Pałac, z zachowanymi elementami wystroju i wyposażenia wnętrza, jest jednym z bardziej interesujących w regionie przykładów późnoklasycystycznej architektury rezydencjonalnej.

Historia

Wieś Białka k/Radzynia Podlaskiego odnotowywana jest źródłach od XV w. jako należąca do dóbr królewskich pozostających w dzierżawie najpierw Kazanowskich, od 1540 r. Mikołaja Mniszcha. Od l. 80. XVII w. dobra radzyńskie były własnością sekretarza królewskiego Stanisława Augusta Szczuki. Jego wnuczka Maria Kątska wniosła je w 1741 r. w wianie Eustachemu Potockiemu, który wzniósł w Radzyniu wspaniały późnobarokowy pałac. Przynajmniej od k. XVIII w. na terenie funkcjonującego w Białce folwarku znajdowała się rezydencja podmiejska właścicieli bądź rządcy z niewielkim ogrodem. W 1802 r. zadłużony majątek został wystawiony na licytację i zakupiony przez Annę z Zamoyskich Sapieżynę, która w 1823 r. przekazała te dobra córce Annie, żonie księcia Adama Jerzego Czartoryskiego. W obliczu groźby konfiskaty po powstaniu listopadowym, dobra radzyńskie sprzedano w 1834 r. Antoniemu Szlubowskiemu. Następnie w wyniku podziału rodzinnego w 1843 r. Radzyń z kilkoma folwarkami (w tym Białką) otrzymał jego syn Stanisław Szlubowski, dobry gospodarz, który pomnożył majątek i być może wzniósł obecnie istniejący pałac. W 1879 r. wyodrębniony z głównych dóbr folwark w Białce, odziedziczył syn Henryk, który osiadł tu i nieco rozbudował pałac dodając aneks kuchenny i taras. Po bezpotomnej śmierci Henryka w 1927 r., Białkę odziedziczyła jego siostrzenica Bronisława Doria Dernałowiczowa, córka Konstancji ze Szlubowskich Woronieckiej, gospodarująca tu do II wojny światowej. W latach 1944-46 pałac i gospodarstwo zostało w znacznym stopniu zdewastowane. Do 1949 r. w pałacu znajdował się sierociniec prowadzony przez Siostry Miłosierdzia, a następnie przez kolejne lata państwowy dom dziecka. Od 2006 r. pałac jest własnością prywatną. W 2012 r. za przeprowadzenie kompleksowego remontu zabytku i adaptację na potrzeby pensjonatu inwestorzy zostali nagrodzeni w 2012 r. Laurem Konserwatorskim.

Opis

Zespół pałacowo-parkowy w Białce leży w odległości ok. 3 km. na północny wschód od Radzynia Podlaskiego, po wschodniej stronie drogi głównej. Pałac późnoklasycystyczny, elewacją frontową zwrócony na północ, dwukondygnacyjny, podpiwniczony, wzniesiony na planie prostokąta, z piętrowym aneksem kuchennym od zachodu. Murowany z cegły, otynkowany. Korpus główny nakryty dachem czterospadowym, aneks - dwuspadowym. Dachy pokryte blachą. Układ wnętrza parteru niesymetryczny, dwutraktowy. Na osi traktu frontowego hall z reprezentacyjną, drewnianą klatką schodową, w trakcie ogrodowym obszerny salon z wyjściem na taras. W części zachodniej trakty rozdzielone korytarzem prowadzącym do aneksu, w którym boczna klatka schodowa. Elewacja frontowa symetryczna, siedmioosiowa, z czterokolumnowym, piętrowym portykiem jońskim zwieńczonym trójkątnym szczytem z okulusem w tympanonie. Podzielona pilastrami jońskimi w wielkim porządku, umieszczonymi w narożach i osiach międzyokiennych, wspierającymi belkowanie z gzymsem kostkowym; pomiędzy kondygnacjami prosty gzyms kordonowy. Otwory okienne prostokątne - na parterze ujęte opaskami i zwieńczone odcinkami uproszczonego belkowania, na piętrze otoczone wyłamującymi się opaskami. Wejście główne w oprawie architektonicznej w formie uproszczonej serliany. Elewacja ogrodowa pięcioosiowa o analogicznych podziałach i detalu architektonicznym, poprzedzona tarasem. Elewacja zachodnia (aneks) trójosiowa, zwieńczona trójkątnym szczytem, z wejściem w przyziemiu i balkonem na piętrze. Elewacja wschodnia dwuosiowa, poprzedzona na piętrze szerokim wspartym na czterech filarach. Wewnątrz zachowane (w części zrekonstruowane) elementy dawnego wystroju i wyposażenia (drewniana klatka schodowa, stolarka okienna i drzwiowa, parkiety, boazerie, fasety, plafony, portale, dwa kamienne kominki). Przy pałacu zachowany park, z pozostałościami ogrodu geometrycznego (k. XVIII w.) w części wschodniej, przekształcony w kierunku krajobrazowym w latach 40. i 80. XIX w. Zasadniczą kompozycję parku tworzą aleje lipowe i kasztanowcowe - dojazdowe oraz wydzielające ogród ozdobny od ogrodów użytkowych, od frontu półkolisty podjazd z rabatami kwiatowymi. Po pn. stronie parku usytuowana część gospodarcza z pozostałościami zabudowań folwarcznych.

Zabytek dostępny z zewnątrz, własność prywatna.

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 25-11-2015 r.