Wieś Bezławki rozciągająca się w obniżeniu pomiędzy wzgórzami stanowiła osadnicze i gospodarcze uzupełnienie kompleksu.

Usytuowanie i opis

Grodzisko znajduje się w południowo- wschodniej części wsi, na wzgórzu, które od południa i wschodu otacza głębokie koryto rzeki Dajny. Stanowisko położone jest przy głównej drodze prowadzącej przez wieś, ok. 200 metrów na wschód od mostu na rzece. Założenie obronne w Bezławkach zajmuje powierzchnię około 3 ha. We współczesnej formie obiektu można wyróżnić trzy elementy: majdan i pozostałości wałów zajmujące kulminację wzniesienia; strefę poniżej korony wałów w postaci rozległej platformy oraz elementy występujące u podnóża grodziska. Mimo utrudnionej czytelności dolnych partii stanowiska jest możliwe wyodrębnienie w jego zachodniej części rozległego podgrodzia.

Historia

Stanowisko znajduje się na terenie lokowanej przez Krzyżaków wsi Bezławki, której nazwa ma pruskie pochodzenie. Najstarsza faza funkcjonowania obiektu wiąże się z bliżej nieokreśloną, pradziejową formą osadniczą datowaną na szeroki horyzont czasowy zamykający się pomiędzy późną epoką brązu i wczesną epoką żelaza. Druga faza przypada na okres średniowieczny , a jej początek na drugą połowę XIV w. Ostatnia faza o charakterze osadnictwa wiejskiego miała miejsce od końca XVI i w wieku XVII.

Dokument lokacyjny wsi Bezławki pochodzi z 9 sierpnia 1371 r. i został wydany przez komtura bałgijskiego Ulricha Fricke. Należy przyjąć, że pierwsze prace związane z konstrukcją grodu zaczęto realizować około 1360 r. Podstawową funkcją było zapewne zabezpieczenie od wschodu przedpola ulokowanego na sąsiednim wzgórzu zamku. W latach 1402-1404 Bezławki stały się siedzibą sojusznika Krzyżaków, zbuntowanego księcia litewskiego - Świdrygiełły. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że część załogi księcia stacjonowała wówczas na terenie grodu. W XVI i XVII w. bezławieckie dobra należały do rodu von der Groeben.

Stan i wyniki badań

Pierwsze badania wykopaliskowe na grodzisku w Bezławkach przeprowadzone zostały z ramienia Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego w 2000 r. przez Tomasza Nowakiewicza. Prace miały charakter badań sondażowo-rozpoznawczych. Na ich podstawie wyodrębnione zostały fazy zasiedlenia obiektu oraz ich chronologia. Ustalono, że najbardziej czytelna jest średniowieczna faza funkcjonowania stanowiska związana z podbojem plemiennych ziem Barcji przez zakon krzyżacki i powstaniem w Bezławkach militarnego kompleksu osadniczego. W trakcie badań zarejestrowano ruchomy materiał zabytkowy w postaci fragmentów naczyń reprezentujących trzy fazy zasiedlenia stanowiska, dwa krzyżackie brakteaty, fragment zapinki rozetowej, grot bełtu, szklany paciorek i fragment kłódki cylindrycznej oraz liczne gwoździe żelazne stanowiące pozostałość dawnych konstrukcji drewnianych grodu. Badania nie potwierdziły wczesnośredniowiecznej fazy funkcjonowania stanowiska.

Dostęp do zabytku ograniczony. Obiekt ogrodzony.

Oprac. Adam Mackiewicz, 6.12.2014 r.