Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

park w stylu sentymentalnym - Zabytek.pl

park w stylu sentymentalnym


park 1778 r. Arkadia

Adres
Arkadia

Lokalizacja
woj. łódzkie, pow. łowicki, gm. Nieborów

Park romantyczno-sentymentalny Arkadia zajmuje znaczące miejsce wśród pierwszych ogrodów krajobrazowych założonych na terenie Polski i jest jednym z nielicznych które zachowały się w prawie niezmienionej postaci.

Arkadia była propagatorem przewodnich tendencji ideowych i kulturowych przełomu XVIII i XIX w.

Historia

Park Arkadia został założony przez Helenę z Przeździeckich Radziwiłłową w 1778 r. na terenie wsi Łupia. Założycielka angażowała się bardzo aktywnie w planowanie i rozwój parku. Głównym projektantem parku był Szymon Bogumił Zug. W celu przygotowania terenu pod park osuszono grunt i uregulowano brzegi rzeki Łupi. Wykopano podłużny staw z owalną wyspą, który ukończono w 1781 r. W tym samym roku wybudowano pierwsze budowle parkowe, Grotę Sybilli, Kaskadę oraz Chatę przy Wodospadzie, wykorzystując głazy narzutowe z okolicznych pół. Następnie powstał Przybytek Arcykapłana, w którego ściany wmurowano rudę darniową oraz elementy lapidarne, w większości renesansowe.

Centralną budowlą parku jest, położona nad brzegiem stawu, Świątynia Diany wybudowana w 1783 r. Prace nad dekoracją wnętrz budynku trwały jeszcze przez dwa lata. Autorami malowideł ściennych byli Jan Piotr Norblin oraz jego uczniowie, Aleksander Orłowski i Michał Płoński, natomiast sztukaterię wykonał Johann Graff. Razem ze świątynią Diany powstał Łuk Kamienny będący dla niej oprawą widokową. Rok później powstał Akwedukt, będący mostem nad kaskadą. W następnych latach powstał nagrobek na Wyspie Topolowej, chatki Filomena i Baucydy, Szałas Pustelnika, Brama Czasu, Zakątek Melancholii, wejście na Pola Elizejskie oraz krąg ołtarzy na Wyspie Ofiar. W latach 1795-1798 zbudowano Domek Gotycki z galerią arkadową i kaplicą oraz Dom Murgrabiego.

Początkowo park miał charakter sentymentalny, jednak około 1800 r. założycielka rozpoczęła rozbudowę parku oraz zmianę jego stylu na romantyczny. Pola uprawne położone po drugiej stronie rzeki zostały włączone w granice parku. Nowe otwarcia widokowe wykorzystują otaczający krajobraz. Następcą Szymona Bogumiła Zuga, jako głównego projektanta parku, został już w tym czasie Henryk Ittar. Zaprojektował on, zrealizowany w 1801 r. Grobowiec Złudzeń, który służył jako kaplica parkowa poświęcona pamięci trzech, zmarłych przedwcześnie, córek Heleny Radziwiłłowej. Autorstwa Ittara jest również Cyrk i Amfiteatr, które zostały zręcznie wkomponowane w strukturę parku mimo że swoją monumentalną formą i rozmachem odbiegały od jego wcześniejszego charakteru. W późniejszym czasie, ale jeszcze przed śmiercią założycielki, powstał Domek Szwajcarski oraz cieplarnia z inspektami.

Wraz ze śmiercią Heleny Radziwiłłowej w 1921 r. zakończył się okres rozwoju parku. Po śmierci jej męża, Michała Hieronima Radziwiłła, w 1831r., spór spadkobierców o podział majątku ciągnął się latami. W tym okresie park zaczął podupadać z braku odpowiedniej pielęgnacji. Dopiero w 1841r. sąd zadecydował że nowym właścicielem Arkadii został jeden z synów zmarłego, Michał Gedeon Radziwiłł. W 3. ćw. XIX w jeden z kolejnych właścicieli, Zygmunt Radziwiłł, szukając ratunku przed bankructwem kazał rozebrać część budowli w parku w celu sprzedaży odzyskanych materiałów. Zniszczony zostaje Cyrk, Amfiteatr, Grobowiec Złudzeń oraz Akwedukt. W 1870 r. sprzedał on park Franciszce i Karolowi Hoffmanom a najcenniejsze rzeźby z lapidarium - Muzeum w Berlinie.

W 1893r. Arkadię kupił Michał Piotr Radziwiłł, bratanek Zygmunta, który zaczął szeroko zakrojone prace mające na celu przywrócenie świetności założeniu parkowemu. Cześć pawilonów parkowych została w tym czasie przystosowana do pobytu letników. Po jego śmierci, w 1903r., park kupił Janusz Radziwiłł. Po zakończeniu I wojny światowej, podczas której założenie znacznie ucierpiało. przeprowadził on naprawy szkód i renowację niektórych pawilonów parkowych.

Na początku 1945r. park Arkadia, wraz z zespołem pałacowo-parkowym w Nieborowie, stał się oddziałem Muzeum Narodowego w Warszawie. W latach 1951-1952 przeprowadzono prace rekonstrukcyjno-konserwatorskie kierowane przez Gerarda Ciołka i Stanisława Miłoszowskiego. Dokonano wtedy korekty stosunków wodnych, rekonstrukcji Akweduktu oraz remont części pawilonów parkowych.

Opis

Park Arkadia jest zlokalizowany w powiecie łowickim na skraju Puszczy Bolimowskiej w pobliżu Nieborowa. Jest to krajobrazowe założenie parkowe w stylu romantyczno-sentymentalnym założone w 1778 r. przez Helenę Radziwiłłową, według projektu Szymona Bogumiła Zuga. Park zajmuje powierzchnię 14ha, w tym około 1,5ha stanowi woda.

Park posiada bardzo bogatą treść literacką i symboliczną, co wraz z uwielbieniem dla dzikiej przyrody jest cechą typową dla założeń sentymentalnych. Kompozycja oraz liczne obiekty i elementy architektoniczne wpisane są w motyw przewodni którym jest mit arkadyjski. Wyobrażenie krainy szczęścia, wypełnionej sielanką, pięknem i miłością, zostało połączone z ukazaniem nieuchronności przemijania i śmierci. Kontrastowe zestawienia oraz różnorodność scen miały na celu wzmocnienie doznań estetycznych i wywołanie określonych emocji u odbiorcy. Po rozbudowie parku i częściowej zmiany jego stylu na romantyczny, założenie zyskało większą skalę oraz zostało harmonijnie powiązane z otaczającym je krajobrazem. Wprowadzono obiekty bardziej monumentalne oraz elementy nawiązujące do pamięci rodzinnej i tradycji patriotycznych. Jednak w większości nie zachowały się one do dnia dzisiejszego.

W centralnej części parku znajduje się duży staw z Wyspą Ofiar. Wokół niego zlokalizowane były najważniejsze obiekty w parku, z których obecnie istnieje jedynie Świątynia Diany oraz akwedukt z kaskadą. Świątynia jest położona na głównej osi parku, która przebiega przez Łuk Kamienny przy Domu Murgrabiego i prowadzi do Cyrku, powstałego już po rozbudowie parku. Na wschód od Świątyni Diany znajduje się wzniesienie z Jaskinią Sybilli, Domkiem Gotyckim, galerią ostrołukową oraz kapliczką. Na południe od Świątyni położony jest Przybytek Arcykapłana, mur z hermami oraz sad. Dalej, na końcu ścieżki, znajduje się Grobowiec na Wyspie Topolowej. Wzdłuż północno-zachodniej granicy parku prowadzi ścieżka z której rozpościera się widok na okoliczne pola i stawy. Ponadto, po drugiej stronie założenia znajduje się zabytkowa aleja lipowa łącząca Arkadię z zespołem pałacowo-parkowym w Nieborowie.

Park jest dostępny dla zwiedzających od marca do października w godzinach otwarcia muzeum. Po zamknięciu kas można przebywać na terenie parku aż do zmierzchu. Świątynia Diany jest czynna od połowy kwietnia do końca października. We wnętrzu tego pawilonu prezentowana jest cześć kolekcji sztuki antycznej oraz rzeźb antykizujących i kopii dzieł antycznych Heleny Radziwiłłowej.

Więcej informacji znajduje się na stronie Muzeum w Nieborowie i Arkadii: www.nieborow.art.pl

Oprac. Agata Wójcik, OT NID w Łodzi, 16-10-2015 r.

Rodzaj: park

Styl architektoniczny: sentymentalny

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_10_ZZ.38868, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_10_ZZ.4889