Zabytek o znacznych walorach architektonicznych jest nadal czynnym obiektem kultowym - kilka razy w roku są tu odprawiane msze święte. Obiekt służący wyznawcom religii rzymskokatolickiej jest wyjątkowy także z tego względu, że został ufundowany przez wyznawcę judaizmu, a tego typu fundacje zdarzały się niezwykle rzadko.

Historia

Alwernia założona została zapewne jako osada obsługująca pielgrzymów i klasztor Bernardynów, których sprowadził tutaj po 1616 r. kasztelan wojnicki, Krzysztof Koryciński. W latach 1625-1656 wzniesiony został murowany klasztor, a pomiędzy 1630 a 1676 rokiem, kościół pw. Stygmatów Św. Franciszka. Klasztor stał się ośrodkiem kultu Chrystusa Ecce Homo, którego łaskami słynący obraz znajduje się w kościele. Data lokacji Alwerni nie jest znana. Pierwsze pisane wzmianki o miejscowości pochodzą dopiero z 1778 r. Prawdopodobnie właśnie w ostatniej ćw. XVIII w. powstało zachowane założenie urbanistyczne. Prawa miejskie Alwernia uzyskała dopiero w 1903 roku, utraciła je po 30 latach i ponownie odzyskała w 1993 r. W centrum miasta znajduje się duży, prostokątny rynek, dziś będący jednocześnie parkiem miejskim, który po rewitalizacji w 2013 r. utracił jednak swój pierwotny, urokliwy charakter. Niegdyś wszystkie pierzeje rynkowe zabudowane były drewnianymi domami wzniesionymi na przełomie XVIII i XIX w. Do dzisiaj zachowały się tylko pojedyncze budynki. Na terenie rynku usytuowana jest murowana kaplica pw. św. Floriana (ob. Przemienienia Pańskiego). Kapliczkę wybudowana została w 1860 r. dzięki fundacji mieszkańca Alwerni o nazwisku Grunbaum, współwłaściciela kopalni glinki w pobliskim Grojcu, w podziękowaniu władzom i mieszkańcom wsi za pomoc przy wybudowaniu domu. Kapliczka odnawiana była w 1959 r. z inicjatywy miejscowego aptekarza Zbigniewa Gęsikowskiego i bernardyna o. Leoncjusza Cyronika. W 2014 z inicjatywy władz miasta i gminy został przeprowadzony gruntowny remont budowlano-konserwatorski zabytku.

Opis

Kapliczka usytuowana jest w centralnej części rynku pomiędzy starymi dębami. Obok zabytku znajduje się symboliczny grób Nieznanego Żołnierza Poległego w Obronie Ojczyzny, ufundowany w 2. poł. XX w. przez mieszkańców Alwerni. Kapliczka murowana jest z kamienia wapiennego i cegły ceramicznej, obecnie niepotynkowana. Zbudowana została na planie prostokąta. Nakrywa ją dach dwuspadowy z dachówki ceramicznej. Fasadę wieńczy trójkątny szczyt ujęty schodkowym fryzem w polu którego znajduje się wnęka na figurę. Na osi fasady wejście zamknięte łukiem obniżonym ujęte jest pustymi obecnie, wnękami na figury. Ściany boczne ożywione są okulusami. Wnętrze jednopomieszczeniowe, nakryte sklepieniem kolebkowym, z barokowo-ludowym obrazem Przemienienia Pańskiego. Pierwotnie bogate wyposażenie kapliczki i figury we wnękach w fasadzie zostały rozkradzione w 3. ćw. XX w.

Kapliczka dostępna z zewnątrz. Wnętrze można obejrzeć w czasie nabożeństw.

oprac. Tadeusz Śledzikowski, OT NID w Krakowie, 28-04-2015 r.