Na terenie obecnego województwa łódzkiego funkcjonowało ponad 70 cmentarzy żydowskich. Zakładane były najczęściej w XIX w., choć kilka ma starszą metrykę Dokładne informacje o cmentarzach oraz zwyczajach pogrzebowych można znaleźć mi. na stronie internetowej: https://sztetl.org.pl/pl/tradycja-i-kultura-zydowska/religia/cmentarze-zydowskie-w-polsce-najwazniejsze-informacje
W czasie II wojny światowej wszelkie przejawy materialnego dziedzictwa Żydów były przez hitlerowców systematycznie niszczone. Ten los spotkał także nekropolie, gdzie odbywały się egzekucje, a elementy z dewastowanych przez Niemców nagrobków wykorzystywano np. do utwardzania nawierzchni dróg. Po zakończeniu działań wojennych po niektórych cmentarzach nie pozostał ślad ( usytuowanie kilku pozostaje do dziś nieustalone) a na ich terenie wznoszono budynki. Część przetrwała w stanie szczątkowym. Pozbawione opieki, często położone na uboczu, ulegały dalszemu zniszczeniu, niekiedy służąc jako źródło pozyskiwania materiału budowlanego.
Na szczęście dla miłośników kultury żydowskiej i potomków dawnych mieszkańców, zachowały się też nekropolie w stosunkowo dobrym stanie. Większość z nich jest ogrodzona i na co dzień zamknięta, dlatego przed zaplanowaniem wycieczki dobrze jest uzyskać zgodę na zwiedzanie bezpośrednio u opiekunów lub w łódzkiej Gminie Żydowskiej. W dniach, w których przypadają święta żydowskie, zwiedzanie nie jest możliwe. Na terenie cmentarzy żydowskich obowiązuje szereg zasad, które należy przestrzegać. Mężczyźni powinni nosić nakrycia głowy. Nie należy jeść i pić, zbierać roślinności ani naruszać ziemi.
Warto je odwiedzić, aby poznać kulturę i zwyczaje żydowskie ale także aby obejrzeć piękne przykłady sztuki sepulkralnej, pełne złożonej symboliki. Są to też miejsca niezwykle malownicze, wprowadzające w atmosferę skupienia i refleksji. Stanowią źródło inspiracji dla miłośników fotografii.
Wycieczka została podzielona na kilka części, ponieważ poszczególne obiekty są położone w różnych częściach województwa. Ujęte w niej zostały cmentarze wpisane do rejestru zabytków ale w każdej części w rubryce "ogólny opis wycieczki" wymienione są niektóre położone w okolicy a zachowane cmentarze nie znajdujące się w rejestrze zabytków, po uwzględnieniu ich w trasie zwiedzania, czas wycieczki może znacznie się wydłużyć.
Wycieczka ta obejmuje cmentarze położone w 3 miejscowościach. O ile w Skierniewicach i Łowiczu można mówić o zwiedzaniu, o tyle wizyta w Bolimowie to smutne odzwierciedlenie stanu, w jakim znajduje się wiele zapomnianych miejsc spoczynku dawnych mieszkańców. Wyjątkowo w przypadku tej części cyklu nie sugeruję dodatkowych miejscowości, które warto odwiedzić. Po cmentarzach w Sobocie i Bielawach nie pozostał bowiem żaden widoczny ślad.

1

Skierniewice

cmentarz żydowski

30 minut

2

Skierniewice

cmentarz żydowski

godzina

3

Bolimów

cmentarz żydowski

15 minut

4

Łowicz

cmentarz żydowski

dwie godziny

Założony był na pocz. l. 30 XIX w. Stanowił miejsce wiecznego spoczynku dla żydowskiej ludności zarówno z miasta, jak i całej okolicy. Po dewastacji przeprowadzonej przez Niemców w czasie II wojny światowej ( macewami wykładano koryto Bzury) ocalało kilkaset pochówków. Są to nagrobki o różnej formie; steli, płyt nagrobnych, pomników otoczonych metalowym ogrodzeniem, obelisków, niekiedy wysokiej klasy artystycznej. Duża część ich obecnego układu to wynik prac porządkowych przeprowadzonych w l. 90 XX w. Drobne ocalałe fragmenty z nagrobków, które uległy zniszczeniu, umieszczone zostały w lapidarium (ceglane prostopadłościany z wmurowanymi fragmentami macew). W pobliżu wejścia na cmentarz znajduje się niewielki ceglany budynek domu pogrzebowego, W czasie wojny odbyły się na terenie cmentarza egzekucje, jednak nie zachował się żaden pomnik/ tablica je upamiętniające, nie ma również oznaczonego miejsca pochówku ofiar.

Widzisz błędy lub nieprawidłowości? Zgłoś naruszenie zasad.