Na terenie obecnego województwa łódzkiego funkcjonowało ponad 70 cmentarzy żydowskich. Zakładane były najczęściej w XIX w., choć kilka ma starszą metrykę Dokładne informacje o cmentarzach oraz zwyczajach pogrzebowych można znaleźć mi. na stronie internetowej: https://sztetl.org.pl/pl/tradycja-i-kultura-zydowska/religia/cmentarze-zydowskie-w-polsce-najwazniejsze-informacje
W czasie II wojny światowej wszelkie przejawy materialnego dziedzictwa Żydów były przez hitlerowców systematycznie niszczone. Ten los spotkał także nekropolie, gdzie odbywały się egzekucje, a elementy z dewastowanych przez Niemców nagrobków wykorzystywano np. do utwardzania nawierzchni dróg. Po zakończeniu działań wojennych po niektórych cmentarzach nie pozostał ślad ( usytuowanie kilku pozostaje do dziś nieustalone) a na ich terenie wznoszono budynki. Część przetrwała w stanie szczątkowym. Pozbawione opieki, często położone na uboczu, ulegały dalszemu zniszczeniu, niekiedy służąc jako źródło pozyskiwania materiału budowlanego.
Na szczęście dla miłośników kultury żydowskiej i potomków dawnych mieszkańców, zachowały się też nekropolie w stosunkowo dobrym stanie. Większość z nich jest ogrodzona i na co dzień zamknięta, dlatego przed zaplanowaniem wycieczki dobrze jest uzyskać zgodę na zwiedzanie bezpośrednio u opiekunów lub w łódzkiej Gminie Żydowskiej. W dniach, w których przypadają święta żydowskie, zwiedzanie nie jest możliwe. Na terenie cmentarzy żydowskich obowiązuje szereg zasad, które należy przestrzegać. Mężczyźni powinni nosić nakrycia głowy. Nie należy jeść i pić, zbierać roślinności ani naruszać ziemi.
Warto je odwiedzić, aby poznać kulturę i zwyczaje żydowskie ale także aby obejrzeć piękne przykłady sztuki sepulkralnej, pełne złożonej symboliki. Są to też miejsca niezwykle malownicze, wprowadzające w atmosferę skupienia i refleksji. Stanowią źródło inspiracji dla miłośników fotografii.
Wycieczka została podzielona na kilka części, ponieważ poszczególne obiekty są położone w różnych częściach województwa. Ujęte w niej zostały cmentarze wpisane do rejestru zabytków ale w każdej części w rubryce "ogólny opis wycieczki" wymienione są niektóre położone w okolicy a zachowane cmentarze nie znajdujące się w rejestrze zabytków, po uwzględnieniu ich w trasie zwiedzania, czas wycieczki może znacznie się wydłużyć.
W czasie tej wycieczki, poza kirkutami zamieszczonymi w tytule, bardziej wytrwali turyści mogą odwiedzić także cmentarz w Szczercowie ( położony na tzw. Górze Junga), Rozprzy ( w pobliżu ul. gen. Świerczewskiego) , Pławnie (w pobliżu ul. Przedborskiej, przy drodze do Zagórza) i Przedborzu (ul. Ogrodowa).

1

Piotrków Trybunalski

cmentarz żydowski

kilka godzin

W Piotrkowie Trybunalskim obejrzeć możemy miejsce po starym cmentarzu, który umiejscowiony był przy Synagodze Wielkiej ( ul. Jerozolimska 29). Nie zachowały się żadne nagrobki, o tradycji miejsca informuje tablica pamiątkowa umieszczona na dużym głazie. Nowy kirkut mieści się przy ul. Spacerowej, w pobliżu innych zabytkowych cmentarzy różnych wyznań. Został założony pod koniec XVIII w. W czasie II wojny światowej był miejscem straceń, o czym przypominają pomniki wzniesione w zachodniej części nekropolii. Znajdują się tu ( niedawno odrestaurowane) trzy ohele pobożnych cadyków. Przy południowej partii ogrodzenia stworzono lapidarium, składające się z kilkudziesięciu luźnych płyt. Poza tradycyjnymi macewami można obejrzeć powojenne nagrobki ( ostatnie pochówki nastąpiły już w XXI w.) w formie znanej np. z cmentarzy katolickich lastrykowych pomników.

2

Radomsko

cmentarz żydowski

kilka godzin

Widzisz błędy lub nieprawidłowości? Zgłoś naruszenie zasad.