Na terenie obecnego województwa łódzkiego funkcjonowało ponad 70 cmentarzy żydowskich. Zakładane były najczęściej w XIX w., choć kilka ma starszą metrykę Dokładne informacje o cmentarzach oraz zwyczajach pogrzebowych można znaleźć mi. na stronie internetowej: https://sztetl.org.pl/pl/tradycja-i-kultura-zydowska/religia/cmentarze-zydowskie-w-polsce-najwazniejsze-informacje
W czasie II wojny światowej wszelkie przejawy materialnego dziedzictwa Żydów były przez hitlerowców systematycznie niszczone. Ten los spotkał także nekropolie, gdzie odbywały się egzekucje, a elementy zdewastowanych przez Niemców nagrobków wykorzystywano np. do utwardzania nawierzchni dróg. Po zakończeniu działań wojennych po niektórych cmentarzach nie pozostał ślad ( usytuowanie kilku pozostaje do dziś nieustalone) a na ich terenie wzniesiono budynki. Część przetrwała w stanie szczątkowym. Pozbawione opieki, często położone na uboczu, ulegały dalszemu zniszczeniu, niekiedy służąc jako źródło pozyskiwania materiału budowlanego.
Na szczęście dla miłośników kultury żydowskiej i potomków dawnych mieszkańców, zachowały się też nekropolie w stosunkowo dobrym stanie. Większość z nich jest ogrodzona i na co dzień zamknięta, dlatego przed zaplanowaniem wycieczki dobrze jest uzyskać zgodę na zwiedzanie bezpośrednio u opiekunów lub w łódzkiej Gminie Żydowskiej. W dniach, w których wypadają święta żydowskie, zwiedzanie nie jest możliwe. Na terenie cmentarzy żydowskich obowiązuje szereg zasad, których należy przestrzegać. Mężczyźni powinni nosić nakrycia głowy. Nie należy jeść i pić, zbierać roślinności ani naruszać ziemi.
Kirkuty warto odwiedzić, aby poznać kulturę i zwyczaje żydowskie ale także by obejrzeć piękne przykłady sztuki sepulkralnej, pełne złożonej symboliki. Są to miejsca niezwykle malownicze, wprowadzające w nastrój skupienia i refleksji. Stanowią źródło inspiracji dla miłośników fotografii.
Wycieczka została podzielona na kilka części. Ujęte w niej zostały cmentarze wpisane do rejestru zabytków ale w każdej części w rubryce "ogólny opis wycieczki" wymienione są niektóre położone w okolicy a zachowane cmentarze nie znajdujące się w rejestrze zabytków. Po uwzględnieniu ich w trasie zwiedzania, czas wycieczki może znacznie się wydłużyć.
Pierwsza propozycja i dotyczy zwiedzania cmentarzy w Łodzi i Kutnie. Pierwszy, to jedna z najlepiej zachowanych w województwie i największej w kraju nekropolia żydowska. Wizyta tu zajmie przynajmniej kilka godzin, ale wiele osób wraca przez kilka dni. Ogromny kontrast ze stanem łódzkiego stanowią relikty cmentarza kutnowskiego.
W czasie tej wycieczki warto odwiedzić także kirchole w: Zgierzu (ul. H.Barona), Krośniewicach ( ul. Poznańska) i Żychlinie (ul. Łukasińskiego). Wówczas czas jej trwania należy oszacować na dwa dni.

1

Łódź

cmentarz żydowski

kilka godzin

Nowy cmentarz i w Łodzi przy ul. Brackiej jest największym w Polsce i drugim co do wielkości w Europie cmentarzem wyznania mojżeszowego. Jest on określany jako Nowy Cmentarz, ponieważ pierwsze miejsce spoczynku osób wyznania mojżeszowego znajdowało się przy ul. Zachodniej. Oprócz kwater wypełnionych tradycyjnymi macewami, na cmentarzu znajdują się (usytuowane przy reprezentacyjnej głównej alei) okazałe pomniki i kaplice grobowe bogatych łódzkich przedsiębiorców, jak np. mauzoleum Poznańskich, Jarocińskich, Silbersteinów. Na cmentarzu znajduje się także kilka oheli, czyli niewielkich budynków, stawianych na grobach cadyków i innych świątobliwych mężów. Pielgrzymują do nich rzesze wiernych z całego świata. Duże wrażenie na zwiedzających wywiera przestrzeń Pola Gettowego. Jest to teren z pochówkami kilkudziesięciu tysięcy zamordowanych i zmarłych w czasie II wojny światowej, kiedy w Łodzi funkcjonowało getto. Obecnie widać już tylko zarysy niektórych mogił, dlatego zaczęto stawiać tabliczki upamiętniające zmarłych.

2

Kutno

cmentarz żydowski

30 minut

Po wielogodzinnym zwiedzaniu cmentarza w Łodzi wizyta przy ul. Tarnowskiego w Kutnie może wzbudzić smutek. Po założonej jeszcze w XVIII w. nekropolii pozostał wzgórek z rozrzuconymi fragmentami nagrobków i fragmentem ogrodzenia. Jak w wielu innych przypadkach, macewy ze zniszczonego cmentarza służyły hitlerowcom za materiał budowlany. Dzięki staraniom członków Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Kutnowskiej, część z nich odzyskano i są przechowywane w tutejszym Muzeum. Umieszczono także tablicę upamiętniającą kutnowskich Żydów oraz informującą o dawnej funkcji terenu. W latach 90 XX w. planowano rewitalizację nekropolii ale nie doszło do niej.

Widzisz błędy lub nieprawidłowości? Zgłoś naruszenie zasad.