Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

Gdynia, modernistycznych zabytków kraina - Zabytek.pl

Wycieczka użytkownika Magda

Gdynia, modernistycznych zabytków kraina

12

kilka godzin

pomorskie

Proponowana trasa wycieczki obejmuje ważne i charakterystyczne obiekty zabytkowe Gdyni, dzięki którym możemy poznać styl miasta. Styl, dzięki któremu Gdynia różni się od starych pomorskich miast i jednocześnie jest jednym z niewielu w Europie tak dużym i zwartym zespołem modernistycznym. Jest nazywana przez historyków architektury perłą modernizmu europejskiego. Podczas spaceru zwrócimy Państwa uwagę na kilka charakterystycznych dla tego okresu budowli oraz unikatowy, liniowy układ zabudowy miasta.

Gdynia jest młodym miastem, ma 93 lata, ale jej historia jako małej osady rybackiej, sięga bardzo odległych czasów. Jej dzieje sięgają średniowiecza, kiedy to była jedną z wielu osad nad Zatoką Gdańską. Dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku i uzyskaniu przez Polskę dostępu do Morza Bałtyckiego , zaczęło się dla niej nowe życie, a impulsem do rozwoju była budowa portu, który miał za zadanie zapewnić Polsce dostęp do morskich szlaków i bazy marynarki wojennej. Szybki napływ ludności i dynamiczny rozwój portu, sprawiły, że z niewielkiej wsi przekształciła się w nowoczesne, niezwykle malowniczo położone miasto. Miasto, które przyciąga nie tylko plażami, infrastrukturą rekreacyjną czy zapleczem rozrywkowym, ale przede wszystkim swoim dziedzictwem, jakim w przypadku Gdyni jest architektura modernistyczna.

By lepiej zrozumieć charakter miasta zachęcamy aby wyruszyć w podróż wraz ze słowami Puszkina, który bardzo trafnie ujął cel powstania portu:

„Tu stanie miasto, stanie tron
Na złość dufnemu sąsiadowi.
Naturą nam sądzono stąd
Wyrąbać okno na Europę,
Przy morzu twardo stawić stopę.
Niech tu poznawać nowy ląd
Zjeżdżają wszystkie flagi w gości,
Zahulać nam tu na wolności!”

(cytat z Puszkina, przekład Tuwima)

Przy pracowaniu wycieczki korzystałyśmy z poniższych źródeł:

Ewelina Marciniak, Gdynia, spacery po dawnym letnisku,
Aleksandra Tarkowska, Sekrety Gdyni
Grzegorz Niewiadomy, Przewodnik Krajoznawczy-Trójmiasto
Robert Hirsch, Prawna ochrona XX-wiecznych układów urbanistycznych na przykładzie Gdyni

https://pomorskie.travel/pl
https://nowahistoria.interia.pl/historia-na-fotografii/budowa-portu-w-gdyni
http://modernizmgdyni.pl


Autorki:
Aleksandra Łaśko
Magdalena Fijas

1
Zdjęcie obiektu Dworzec Główny

Gdynia

Dworzec Główny

30 minut

Chcąc zaznajomić się z Gdynią, odczuć jej specyficzną atmosferę oraz poznać zabytki najlepiej wybrać jako punkt wyjściowy Dworzec Główny, który jest jednym z najważniejszych dworców kolejowych w Polsce. Tutaj zaczynają i kończą bieg pociągi wszystkich kategorii. Gdyński dworzec zniszczony w czasie II wojny światowej, swój obecny kształt zawdzięcza architektowi Wacławowi Tomaszewskiemu, który zaprojektował bryłę, będącą przykładem połączenia stylu Art.-Deco z elementami socrealizmu. Na szczególną uwagę zasługują elementy dekoracji wnętrz dworca. Na lewo od wejścia, na suficie – gdzie obecnie znajduje się restauracja typu fast food, znajduje się unikatowe malowidło wykonane w 1957 roku przedstawiające smoka o trzech głowach, niedźwiedzicę, słońce, zodiakalnego byka, barana i ryby zawieszone na czarnym nieboskłonie. Oprócz malowidła na uwagę zasługują bardzo ciekawe szklane mozaiki ścienne w holu głównego gmachu, sufity z kasetonowych wnęk, okładziny ścian z czarnego marmuru, kunsztowne osłony grzejników z drewna czy granitowa posadzka w kilku odcieniach, naśladująca sufitową dekorację. W 2008 roku dworzec kolejowy w Gdyni został wpisany do rejestru zabytków. Ciekawostką jest, że Gdyński dworzec, możemy zobaczyć w filmie "Stawka większa niż życie" w odcinku pt. "Cafe Rose", gdzie został przemianowany na dworzec w Stambule. Z dworca kierujemy się na prawo, w stronę najstarszej ulicy miasta, ulicy Starowiejskej.

4
Zdjęcie obiektu kościół parafialny pw. Najświętszej Marii Panny Królowej Polski

Gdynia

kościół parafialny pw. Najświętszej Marii Panny Królowej Polski

15 minut

Pierwszym punktem, przy którym warto się zatrzymać i zajrzeć do środka jest Kościół Parafialny pw. Najświętszej Marii Panny Królowej Polski. Gdynia, choć jest miastem młodym, obfituje w zabytki, również w te związane z kultem religijnym. Kościół parafialny p.w. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski zlokalizowany na rogu ulic Świętojańskiej i Armii Krajowej jest najstarszym kościołem znajdującym się w centrum Gdyni i jednocześnie najbardziej charakterystyczną gdyńską świątynią. Usytuowana w samym centrum miasta kolegiata to dla Gdynian kościół wyjątkowy, ponieważ jego budowa rozpoczęła się w odrodzonej Polsce nad odzyskanym morzem, gdy miasto było jeszcze wioską. Inspiratorem inwestycji był Jan Radtke, pierwszy, legendarny wójt Gdyni. Budowę świątyni rozpoczęto w 1922 r., a na jego wyposażenie złożyli się liczni ofiarodawcy, w tym pierwsi budowniczy miasta i osiedlająca się w nim ludność. Swój obecny kształt świątynia uzyskała około 1927 r. Architektura nawiązuje do polskich kościołów z renesansu i baroku. Istotne jest, że wiele pierwotnych elementów zachowało się do dziś. Jak na przykład piękny ołtarz czy muszle z egzotycznych mórz, służące jako kropielnice. W 2015 roku „Gdynia – historyczny układ urbanistyczny śródmieścia” został uznany za Pomnik Historii. Wyjątkowy układ urbanistyczny, znajdujący się na styku miasta z morzem, to wybitne osiągnięcie polskiego modernizmu nieocenione pod względem wartości historycznych i artystycznych. Gdynia jest wyjątkowym przykładem miasta budowanego wraz z portem od podstaw, stąd nazywana bywa morską stolicą kraju. Zespół zabytkowy wyróżnia dobry stan zachowania oraz utrzymanie pierwotnych funkcji użytkowych oraz nazewnictwa ulic, placów i budynków. Przyjeżdżając do Gdyni od razu można zauważyć przestrzenność tego miasta. Rozplanowane w okresie dwudziestolecia międzywojennego założenie ma regularny układ, oparty na biegnących po linii prostej, wytyczonych na kierunku wschód-zachód i północ-południe ulicach. Głównymi elementami układu są trzy osie. Oś reprezentacyjną, prowadzącą w kierunku morza, tworzy ciąg ulicy 10 Lutego, Skwer Kościuszki oraz Aleja Jana Pawła II wraz z pirsem - Molem Południowym oraz Basen Żeglarski. Oś handlowa obejmuje ulicę Świętojańską, natomiast trzecią oś tworzy ulica Starowiejska. W okresie międzywojennym Gdynia i port rozwijały się w szybkim tempie. Wraz z rozwojem miasto zaczęło przyciągać coraz więcej przybyszów. Ten nagły wzrost ludności spowodował olbrzymią potrzebę mieszkań. Wzdłuż głównych ulic powstawały kamienice. W latach 30-tych lokale w kamienicach charakteryzowały się wysokim standardem. Mieszkania w nich były przestronne i posiadały wszelkie wygody. Najczęściej powstawały kamienice pięciopiętrowe z windą do dyspozycji mieszkańców. Spacerując ulicą Świętojańską napotykamy wiele przykładów takiej właśnie zabudowy.

5
Zdjęcie obiektu kamienica

Gdynia

kamienica

15 minut

Na końcu ulicy Świętojańskiej mieści się jedna z najbardziej oryginalnych kompozycji architektonicznych dwudziestolecia międzywojennego, nie tylko w skali gdyńskiej - Kamienica Antoniego Ogończyka- Blocha i Leona Mazalona ( Świętojańska 122, róg al. Piłsudskiego). Jej autorzy inspirowali się ekspresjonistycznymi realizacjami architektów szkoły amsterdamskiej, z tą jednak różnicą, że zamiast fasady ceglanej, zaprojektowana została fasada jasna i odbijająca światło. Kamienica jest szczególnie wyeksponowana, dlatego pewnie twórcy postanowili w niebanalny sposób zaprojektować narożnik, który został zaakcentowany przeszkolonym pionem ogrodów zimowych o opływowej linii. Nasze kroki kierujemy w stronę Kamiennej Góry, która została uznana jako zabytek ( więcej informacji w dalszej części spaceru). Na Kamienną Górę będziemy wspinać się uliczkami od strony południowo-wschodniej. Trasą dzięki której po drodze napotkamy kilka zabytkowych willi. Wśród kilkunastu willi na Kamiennej Górze na wyróżnienie zasługują: willa „Zosieńka” (ul. Henryka Sienkiewicza 22), willa Szumka (ul. Sienkiewicza 37) czy też willa „Poznanianka”(ul. Franciszka Sędzickiego 16), wszystkie z początku lat 20-tych XX w. Zarówno przed wojną jak i po niej mieszkało tu wiele wybitnych postaci gdyńskiego życia gospodarczego, politycznego i kulturalnego, m.in. w willi przy ul. Mickiewicza 16 mieszkał wybitny pisarz marynista Karol Olgierd Borchardt. Podczas spaceru warto zwrócić uwagę na piękny widok morza, który przedziera się między gałęziami drzew.

10
Zdjęcie obiektu zespół urbanistyczny Kamiennej Góry

Gdynia

zespół urbanistyczny Kamiennej Góry

godzina

Na terenie Gdyni znajduje się kilka dużych założeń przestrzennych wpisanych do rejestru. Od 1985 r. w rejestrze zabytków figuruje również zespół urbanistyczny historycznego letniska Kamienna Góra, wznoszącego się ponad 50 m nad poziom zatoki. Na szczyt góry możemy wspiąć się po schodach i przy okazji cieszyć się wszechobecną zielenią lub skorzystać z bezpłatnej atrakcji jaką stanowi kolej linowo - terenowa. My proponujemy wjechać na górę kolejką. Wejście do niej mieści się między Teatrem Muzycznym a Gdyńskim Centrum Filmowym. Gdy już znajdziemy się na górze, to możemy spojrzeć na całe miasto. Pośrodku góry stoi 25-metrowy krzyż, który jest widoczny z wielu miejsc w mieście. Dzieje tego krzyża są burzliwe, a obecny to już kolejny w tym miejscu. Pierwszy krzyż stanął na górze w 1931 roku, gdy powstał pomysł by stanęła tam Bazylika Morska, ostatecznie bazyliki nie zbudowano, a krzyż usunęli później Niemcy. Tuż po wojnie go przywrócono, ale przedstawiciele władzy komunistycznej również go usunęli. Nowy krzyż stanął w tym miejscu już po roku 1989 i był to krzyż drewniany. Krzyż obecny, metalowy, wykonany w Stoczni Remontowej „Nauta”, stanął tu ponownie jesienią 1993 roku i został poświęcony przez arcybiskupa Gocłowskiego 3 maja 1994 roku. Gdy spacerujemy po Kamiennej Górze, możemy zauważyć, że Gdyński modernizm nie ograniczał się tylko do zabudowy ścisłego centrum, a panorama na morze i miasto jest niesamowita i pozostanie w pamięci na długi czas. Ze szczytu góry najlepiej zejść od strony południowej, gdzie znajdują się piękne zielone tarasy. Przechodząc przez Plac Grunwaldzki idziemy w stronę Skweru Kościuszki.

12
Zdjęcie obiektu dworzec morski

Gdynia

dworzec morski

30 minut

Jako ostatni cel naszej wędrówki obrałyśmy Dworzec Morski. Prowadzi do niego długi wjazd, który biegnie wzdłuż portu. Zachęcamy, aby w to miejsce wybrać się w godzinach popołudniowych, najlepiej na zachód słońca. Widoki nieba nad Dworcem Morskim zapierają dech w piersiach. Gdynia jako główny polski port na Bałtyku miała ogromne znaczenie dla ruchu towarowego i pasażerskiego. W grudniu 1933 roku oddano do użytku nową wizytówkę Gdyni - Dworzec Morski. To właśnie z tego dworca w latach 30. zeszłego stulecia wypływały m.in. transatlantyki "Piłsudski", "Batory", "Sobieski" i "Chrobry" z polskimi emigrantami. Obecnie w budynku Dworca Morskiego znajduje się Muzeum Emigracji, do którego prowadzi tylko jedna droga – ulica Polska. Tą samą drogą podróżni docierali do Dworca Morskiego przed i po wojnie. Po wejściu podążamy trasą, która wiedzie do Magazynu Tranzytowego – dawnego miejsca kontroli celnej i odprawy – gdzie jest usytuowana wystawa stała. Możemy także wyjść na taras lub punkt widokowy w miejscu, w którym dawniej pasażerowie przechodzili bezpośrednio na pokłady statków. W ten sposób zwiedzając Muzeum Emigracji pokonujemy ostatni odcinek drogi emigrantów. W tym miejscu, rozegrała się część historii polskiej emigracji, a znajdująca się wystawa, przybliża nam historię emigracji politycznej i zarobkowej z ziem polskich. Wśród eksponatów Muzeum Emigracji można obejrzeć między innymi osobiste przedmioty Jana Nowaka-Jeziorańskiego, legendarnego kuriera z Warszawy, takie jak portfel czy modlitewnik oraz używany przez niego sprzęt fotograficzny. Bardzo zachęcamy do odwiedzenia wystawy. Tutaj kończymy nasz spacer, blisko morza, bo Gdynia to przecież „miasto z morza”. Mamy nadzieję, że ułożony przez nas spacer przybliżył historię miasta i jego zabytków.

Wydrukuj stronę wycieczki

Widzisz błędy lub nieprawidłowości? Zgłoś naruszenie zasad.