Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

wieża ratusza - Zabytek.pl

wieża ratusza


ratusz poł. XV w. Żnin

Adres
Żnin, Plac Wolności 1

Lokalizacja
woj. kujawsko-pomorskie, pow. żniński, gm. Żnin - miasto

Dominująca w krajobrazie Żnina wieża jest przykładem świeckiej architektury gotyckiej na terenie Pałuk.

Historia

Po opisywanym w Rocznikach Jana Długosza pożarze, który spustoszył miasto w 1447 roku rozpoczęto na głównym placu miasta budowę ratusza. Nie było to łatwe zadanie, ponieważ teren, na którym leży Żnin jest podmokły i bagnisty. W związku z tym jako fundamentów użyto potężnych kamieni.Zakończenie budowy nastąpiło prawdopodobnie (m.in. wskutek kolejnych pożarów i „morowego powietrza”) dopiero między 1494 a 1500 rokiem. Na szczycie V-kondygnacyjnej wieży znajdowała się platforma obserwacyjna zwieńczona murem z  blankami. Na wysokości I piętra murowana wieża łączyła się drewnianym gankiem z prawdopodobnie II - III- kondygnacyjnym, drewnianym budynkiem ratusza (pamiątką po ganku jest, znajdująca się w północnej ścianie wieży, wnęka z zamurowanym przejściem na pierwszym poziomie wieży). Drewniana część ratusza spłonęła najpewniej podczas najazdu szwedzkiego w 1656 roku. Ucierpiała wtedy również wieża (choć niektóre źródła podają, iż zniszczeń dokonał pożar w 1692 roku), która wówczas przejęła funkcje ratusza. W końcu XVII wieku baszta przyjęła kształt, który możemy oglądać obecnie. Podczas odbudowy zrezygnowano z najwyższej kondygnacji, zmieniono też dach na namiotowy z barokowym hełmem (istniał do połowy XIX wieku). Na najwyższej kondygnacji wieży w 1775 roku zainstalowano zegar i dzwon, ufundowane przez ówczesnego burmistrza Zenona Konwerskiego. Od XVIII wieku piwnica pełniła funkcję więzienia. Po remoncie w 1865 roku parter wieży zaadaptowano na potrzeby straży pożarnej. W latach 20. XX wieku przeprowadzono kolejne prace budowlane - wykonano główne wejście od strony północnej. W okresie międzywojennym w wieży znajdowało się archiwum miejskie. Z inicjatywy PTTK zdecydowano o utworzeniu w 1957 roku. Muzeum Żnińskiego. Otwarto je dla publiczności w 1963 roku. W 1992 roku przemianowano je na Muzeum Ziemi Pałuckiej.

Opis

Wolnostojąca IV- kondygnacyjna, gotycka wieża ratuszowa wznosi się pośrodku żnińskiego rynku (obecnie Plac Wolności). Czworoboczny obiekt na wysokości I kondygnacji przechodzi w kształt ośmioboku, nakrytego dachem namiotowym. Wejście główne znajduje się w ścianie północnej. Przejście z czworobocznej w ośmioboczną bryłę było możliwe dzięki zastosowaniu tromp (rodzaj sklepienia złożonego z łęczków zwiększających się ku górze). Górne kondygnacje wieży rozdzielają pasy prostego gzymsu. Wieżę doświetlają niewielkie otwory okienne zamknięte łukami odcinkowymi. Na najwyższej kondygnacji znajdują się dwie tarcze zegarowe (od strony południowej i północnej). Wnętrze skomunikowane jest drewnianą klatką schodową. W piwnicy ratuszowej wieży zachowały się pozostałości średniowiecznego systemu centralnego ogrzewania (hypocaustum). Znajduje się tu palenisko, od którego rozprowadzony został system wewnętrznych kanałów grzewczych wbudowanych w mury na całej wysokości budowli. Trudno określić dokładnie jakie funkcje pełniły kondygnacje wieży. Obecnie w zrekonstruowanych wnętrzach, w przyziemiu znalazła się zbrojownia, na II kondygnacji - Ława Miejska - miejsce narad rajców oraz prowadzenia drobniejszych spraw sądowych - tzw. roków. Wyżej zaaranżowano skarbiec miejski z wagą mniejszą, na poddaszu zachował się zabytkowy mechanizm zegara. Oryginalną pamiątką po „potopie szwedzkim” są wkomponowane w mury wieży kamienne kule armatnie.

Zabytek dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Agnieszka Wysocka, Pracownia Dokumentacji, Popularyzacji Zabytków i Dziedzictwa Narodowego, Kujawsko-Pomorskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy, 08.12.2014 r.

Bibliografia

  • Górczak Z., Lokacja miejska Żnina oraz dzieje osady do końca średniowiecza [w:] Żnin. 750 lat dziejów miasta, prac. zb. pod red. Janickiego T., s. 65.
  • Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. XI: Województwo bydgoskie, , z. 21: Żnin  i okolice, pod red. Chrzanowski T., Kornecki M., Warszawa 1979, s. 50.
  • Sikorski Cz., Zarys dziejów Żnina, Żnin 1990, s. 85.

Rodzaj: ratusz

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_04_BK.122464, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_04_BK.238514