Historia

Proces kształtowania się poszczególnych stref i ulic przedmieść Zielonej Góry rozpoczął się już w XIV wieku. Rozrastające się miasto potrzebowało terenów pod zabudowę mieszkalną, handlową i rzemieślniczą. Obszar, na którym znajduje się kamienica, wykształcił się za murami obronnymi miasta dość późno, bo dopiero w XIX wieku. Na planie Büttnera z 1864 r. dzisiejsza ul. Reja (niem. Klietesrasse) oznaczona jest jako ujeżdżalna i pastwiska. Był to podmokły obszar, ponieważ przepływał w tym miejscu strumień zasilający rzekę Złotą Łączę. Teren ten znajdował się również w pobliżu dawnej fosy, która w średniowieczu otaczała miasto. Część dzisiejszej ul. Reja zagospodarowana była pod ogrody mieszkańców domów położonych przy ul. Wandy, Jedności i Kasprowicza. Ulica Reja wytyczona została w 1901 r.,  a do 1904 r. zakończono jej budowanie i układanie chodnika. Ulicę poddano regulacji i wytyczono przy niej działki pod przyszłą zabudowę. Wzniesiona zabudowa ukształtowana została głównie na początku XX wieku. Właścicielami budynków byli zamożni mieszkańcy miasta. Nowo powstałe obiekty to głównie dwu- lub trzykondygnacyjne kamienice wzniesione w konwencji historyzmu, a także secesyjne i modernistyczne.

Zachowała się część dokumentacji archiwalnej na temat tej kamienicy. Dzięki temu wiemy, żedziałkę przy ul. Reja 5 wykupił w 1904 r. mistrz budowlany Carl Muhle. Po uzyskaniu zgody na budowę, w 1905 r. rozpoczęto wznoszenie budynku. Jego parter przeznaczono na zakład litograficzny, zaś wyższe kondygnacje na mieszkania. W styczniu 1914 r. powstał projekt budowlany dotyczący budowy nowego obiektu (hali drukarni) obok istniejącego zakładu litograficznego. Dokumentacja wykonana została przez Richarda Kintzela. Właścicielem całej kamienicy oraz zakładu litograficznego w 1914 r. został Karl Raetsch. Działania II wojny światowej nie przyczyniły się do większych zniszczeń. Po wojnie budynek przeszedł na własność samorządu i zasiedlony został lokatorami. Nie zachowała się jednak dokumentacja dotycząca przebiegu późniejszych prac budowlanych i konserwatorskich  przy budynku. Obiekt nie uległ większym przekształceniom. Obecnie mieszczą się w nim lokale usługowe i mieszkaniowe. Budynek należy do reprezentacyjnych budowli miasta.

Opis

Kamienica usytuowana na ul. Reja 5 w zwartej zabudowie centrum Zielonej Góry, na zachód od rynku starego miasta. Ulica Reja stanowi przedłużenie ul. Moniuszki w kierunku północnym, obejmuje krótki odcinek pomiędzy ul. Jedności a ul. Bohaterów Westerplatte i znajduje się w strefie ścisłej ochrony konserwatorskiej.

Budynek, zwrócony fasadą do ulicy, wzniesiony na rzucie  zbliżonym do prostokąta, na niewielkiej działce. Na jego zapleczu znajduje się niewielkie podwórko z budynkiem gospodarczym. Obiekt wzniesiono z cegły, ściany obustronnie otynkowano. Trzykondygnacyjny budynek pokrywa dach mansardowy, kryty dachówką. Fasada kamienicy z oszczędnym detalem architektonicznym. Na poziomie piętra centralnie umieszczono wykusz podwieszony na dźwigniach. Owalny szczyt fasady zwieńczony został trójkątnie, z trzema prostokątnymi otworami okiennymi i elipsą w girlandach. Szczyt przykryto daszkiem dwuspadowym. Obiekt jest w całości podpiwniczony. Wejście główne umieszczone zostało w skrajnej osi fasady. Elewacje przepruwają prostokątne otwory okienne pozbawione detalu i obramowań. W części budynku zachowała się pierwotna stolarka okienna i drzwiowa, a sama  bryła obiektu w pierwotnym stanie i bez znaczących przekształceń. Wewnątrz zachowała się oryginalna drewniana klatka schodowa z balustradą i słupkami.

Kamienica, to zabytek będący własnością samorządową i prywatną. Ze względu na to, że w budynku mieszczą się lokale usługowe i mieszkalne, obiekt nie jest szeroko udostępniany.

oprac. Krzysztof Słowiński, OT NID w Zielonej Górze, 8.07.2014 r.