Historia

Obecny tzw. dworek Chopina to dawna oficyna dworska majątku rodziny Skarbków. Wieś Żelazowa Wola należała do nich od końca XVIII wieku. W majątku pracowali rodzice Chopina - Justyna z Krzyżanowskich i przybyły z Francji Mikołaj Chopin. Dwór Skarbków, jak i prawa oficyna nie przetrwały. Zachowała się lewa oficyna, w której urodził się kompozytor i którą zamieszkiwali krótko Chopinowie.

Już w XIX wieku zaczęto interesować się dworkiem, jako miejscem urodzenia Fryderyka Chopina, jednak dopiero w 1928 roku wykupiono budynek i przystąpiono do prac przystosowujących obiekt na placówkę muzealną Wówczas dokonano przebudowy oficyny i zmieniono jej układ wnętrza według projektu Lecha Niemojewskiego. W tym czasie również przystąpiono do realizacji założenia parkowego projektu prof. Franciszka Krzywdy-Polkowskiego (1932-38). Powstał on w miejscu dawnego, zdewastowanego parku krajobrazowego z końca XVIII wieku Przy wejściu na teren założenia od zachodu znajduje się budynek administracyjny z 1931 roku Po II wojnie światowej kompleks restaurowano. Od 1953 roku opiekę nad terenem sprawowało Towarzystwo im. Fryderyka Chopina. Od 2005 roku funkcję tę przejął Narodowy Instytut Fryderyka Chopina. W 2010 roku, z okazji dwusetnej rocznicy urodzin kompozytora, park został zmodernizowany.

Opis

Obecny dworek to dawna oficyna dworu Skarbków. Budynek murowany, parterowy na planie prostokąta, siedmioosiowy. Od frontu usytuowano ganek z dwiema pogrubionymi kolumnami z półkolistą płyciną w tympanonie. Wewnątrz brakuje oryginalnego wyposażenie dworu. Całość prezentuje wystrój mieszkalny z XIX wieku i została pomyślana przez projektantów z dwudziestolecia międzywojennego jako synteza wyobrażeń o kulturze staropolskiej. Znajduje się tu m. in.: kominek, piec kaflowy, komplet mebli, liczne portrety i pejzaże.

Otaczający dworek park, w XX wieku zakomponowany został na nowo i nadano mu charakter pomnika. Prace prowadzono tu w latach 1932-1938 i realizacja ta jest jednym z najciekawszych przedsięwzięć z dziedziny ogrodnictwa jakie wykonano w okresie międzywojennym. Geometryczny, lecz zarazem asymetryczny układ kompozycyjny parku czyni historyczną oficynę centralnym punktem założenia. Prowadzi do niej od wejścia długa, ukośna aleja zakończona zbiornikiem wody tuż przed budynkiem. Po stronie wschodniej znajduje się krąg z żywopłotów zamknięty ścianą budynku. Zakres działań w terenie obejmował ponadto ukształtowanie od południa tarasów i schodów wykorzystujących naturalne obniżenia terenu i opadających swobodnie ku rzece Utracie. Na końcu zejścia znajduje się scena muzyczna, oddzielona od tarasów-widowni stawem. W całym parku powstały ponadto altany, „schrony” przeciwdeszczowe, pergole, ścieżki, alejki, drogi i schodki. Uregulowano brzeg rzeki Utraty i wyznaczono miejsce pod zabudowania gospodarcze, sad i warzywnik. Drzewostan skomponowano z licznych okazów drzew rodzimych, kontynentalnych, ale również i pozaeuropejskich. Na terenie zespołu ustawiono również kilka pomników upamiętniających Fryderyka Chopina (w tym obelisk z medalionem z 1894 roku) oraz kamień pamiątkowy poświęcony twórcy parku, profesorowi Krzywdzie-Polkowskiemu.

Obiekt dostępny po wykupieniu biletu do muzeum.

Oprac. Bartłomiej Modrzewski, OT NID w Warszawie, 10.09.2014 r.