Wewnątrz zachowało się oryginalne wyposażenie w postaci zlokalizowanego centralnie pieca służącego do wypalania fajek.

Historia

Podstawą do powstania fabryki fajek w Zborowskim było odkrycie przez komisarza solnego Rapparda pokładów białej glinki kaolinowej w 1752 roku. Rok później w 1753 roku z inicjatywy Andreasa von Garniera właściciela pokładów powstaje spółka zajmująca się wypałem fajek w skład której wchodzi również wspomniany Rappard, Fromhold Samuel Grulich, kupiec pochodzenia wrocławskiego oraz pruski radca wojenny Karl von Unfriedt. W celu sprawnej produkcji na początku XVIII wieku do fabryki sprowadzono sprzęt, narzędzia oraz rzemieślników Holenderskich, czuwających nad jakością i techniką produkcji. Budowę zakładu rozpoczęto w 1753 roku, a już w październiku miał miejsce pierwszy wypał fajek. Pierwotnie w skład fabryki wchodziły również obiekty pomocnicze jak kopalnia gliny oraz liczne piece produkcyjne. Zgodnie z materiałami źródłowymi roczna produkcja fajek mieściła się w przedziale od 600 000 do nawet 1 800 000 sztuk, przez pewien okres działania produkowano tu również figurki i naczynia. Wraz ze wzrostem zapotrzebowania na produkty spółki systematycznie rosła również liczba zatrudnionych pracowników z 40 osób na początku działalności do ponad 100 w 1788 roku. Ze względu na brak materiałów archiwalnych nie można jednoznacznie określić czasu zamknięcia fabryki, wielu badaczy za upadek zakładu przyjmuje 2. połowę XIX wieku, związany bezpośrednio ze spadkiem zapotrzebowania na wyroby spółki.

Opis

Budynek farfurni położony jest w centralnej części miejscowości przy ulicy Fabrycznej 9, na zachód od kościoła parafialnego. Działka otoczona jest prostym drewnianym ogrodzeniem, a sam obiekt usytuowany jest frontem do drogi. Jest to drewniany, jednokondygnacyjny, podpiwniczony budynek konstrukcji zrębowej o ścianach węgłowych na obłap. Obiekt bez  wyraźnych cech stylowych, wzniesiony został na rzucie prostokąta, posiada zwartą bryłę nakrytą dachem dwuspadowym. Wyraźne ślady tynków zarówno w obrębie elewacji zewnętrznej jak i ścian wewnętrznych świadczą, iż obiekt pierwotnie był otynkowany. Wnętrze posiada regularny rozkład pomieszczeń, jest to układ dwutraktowy, pięcioosiowy o zróżnicowanej wielkości z centralnie umieszczonym murowanym piecem służącym do wypału fajek stanowiącym jedyne zachowane oryginalne wyposażenie fabryki, w piwnicy widoczne ślady dawnego paleniska.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz.

Oprac. Agata Mucha, OT NID w Katowicach, 11.09.2014 r.