Jest to jeden z nielicznych zachowanych w północnej Wielkopolsce obiektów o konstrukcji zrębowej. W jego wnętrzu zachowały się elementy wyposażenia z XVII i XVIII w. W ołtarzu głównym umieszczono osiemnastowieczny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. W pobliżu kościoła ustawiono drewnianą dzwonnicę, przeniesioną tu spod nieistniejącego kościoła ewangelickiego.

Historia

Zawada (niem. Springberg) położona jest w gminie Szydłowo, wśród wzgórz morenowych, ok. 9 km na północny zachód od Piły. Najstarsza wzmianka o wsi, noszącej początkowo nazwę Czeladzinowo, pochodzi z 1611 r. (wg innych źródeł wieś zwana wówczas Zdrojową Górą lokowana była już w 1598 r.). Obecnej nazwy Zawada zaczęto używać od połowy XVII w. Aż do pierwszego rozbioru Polski Zawada była własnością królewską. Wieś wchodziła w obręb starostwa ujsko-pilskiego.

Kościół (kaplica) w Zawadzie wzniesiony został w XVII w. Wzmiankowany był w latach 1663 i 1696, wchodził w obręb parafii w Pile. W 1725 r. budynek został odbudowany i dodatkowo uposażony przez Stanisława Naramowskiego. W roku 1738 wzmiankowany jako filia parafii pilskiej, podobnie w 1922 r., później przejściowo należał do parafii w Starej Łubiance. W latach 1928-29 przeprowadzono gruntowny remont świątyni. W roku 1957 w pobliżu kościoła ustawiono drewnianą dzwonnicę, przeniesioną tu spod kościoła ewangelickiego. W roku 1975 do świątyni dobudowano zakrystię. W latach 2000-05 przeprowadzono kolejny gruntowny remont ( m. in. nowa podmurówka, pokrycie dachu gontem, wykonanie nowego oszalowania ścian, położenie nowej ceglanej posadzki, konserwacja ołtarzy, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej oraz ławek). Do 1 sierpnia 2016 r. świątynia pełniła rolę kościoła filialnego parafii pw. Wniebowzięcia NMP w Skrzatuszu, obecnie wchodzi w skład parafii pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Witankowie.

Opis

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela położony jest w środkowej części wsi. Świątynia jest orientowana. Teren dawnego cmentarza przykościelnego otoczony jest nowym metalowym ogrodzeniem, osadzonym pomiędzy murowanymi słupkami. W pobliżu znajduje się drewniana dzwonnica, pochodząca z nieistniejącego kościoła ewangelickiego.

Kościół jest budowlą salową, wzniesioną na planie prostokąta zamkniętego od wschodu trójbocznie. Przy południowo-wschodniej ścianie prezbiterium dostawiono prostokątną zakrystię. Kościół oraz nieco niższa zakrystia nakryte są wysokimi dachami dwuspadowymi.

Kościół jest budynkiem drewnianym, wzniesionym w konstrukcji zrębowej. Dachy pokryte zostały gontem. Wnętrze nakrywa drewniany strop belkowy.

Ściany kościoła od zewnątrz oszalowane zostały pionowo pobijanymi deskami, z listwowaniem. Elewacja zachodnia kościoła zwieńczona jest trójkątnym szczytem, oddzielonym obdaszkiem. Do wnętrza prowadzi prostokątne wejście, ujęte drewnianą opaską. W elewacji południowej znajduje się para prostokątnych okien w drewnianych obramieniach, pozostałe elewacje pozbawione są okien. W południowo-zachodniej ścianie zakrystii znajduje się prostokątne wejście, w tejże ścianie oraz w ścianie południowo-wschodniej - dwa prostokątne okna.

Wewnątrz kościoła zachowała się empora muzyczna wsparta na drewnianych słupach. Wyposażenie obejmuje m. in. późnorenesansowy ołtarz z 1 połowy XVII w. W ołtarzu znajduje się obraz Madonna z Dzieciątkiem z 1 połowy XVIII w., a w zwieńczeniu - obraz Głowa św. Jana Chrzciciela na tacy. Na uwagę zasługuje też osiemnastowieczna ambona.

Kościół dostępny do zwiedzania z zewnątrz oraz - po wcześniejszym uzgodnieniu - wewnątrz. Bliższe informacje oraz godziny Mszy Św. są podane na stronach internetowych Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej: www.diecezjakoszalin.pl

Oprac. Krzysztof Jodłowski, OT NID w Poznaniu, 31-05-2017 r.