Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

ratusz - Zabytek.pl

Adres
Żary, Rynek 1-5

Lokalizacja
woj. lubuskie, pow. żarski, gm. Żary (gm. miejska)

Pierwszy, murowany ratusz w Żarach, wybudowano w I poł.XIV w., w latach późniejszych był kilkakrotnie przebudowany.

Budynek wolnostojący, zlokalizowany jest w centralnej części placu Rynkowego. Z renesansowego wystroju zachował się portal wejściowy, ozdobiony w 1929 r. mozaiką. Zróżnicowany w kształcie budynek z czworoboczną wieżą po południowo-zachodniej stronie, posiada urozmaicony detal architektoniczny. Prezentowana zabudowa stanowi istotny element w układzie przestrzennym miasta Żar.

Historia

Ulica Rynek dawniej (niem. Ring) to obszar najstarszej zachowanej zabudowy starego miasta. Wytyczenie i rozplanowanie przestrzenne Żar należy wiązać z czasami panowania Henryka Brodatego, który w latach 1211-1225 władał częścią terenów łużyckich. Wtedy też wytyczono regularny w kształcie plac rynkowy z którego wyprowadzono pod kątem prostym 10 ulic. Wokół placu wytyczono działki po zabudowę mieszkalną. Przyznanie praw miejskich oparte na tzw. prawie magdeburskim, miało miejsce w 1260 r. dzięki staraniom Albrechta Dziewina, ówczesnemu właścicielowi Żar. Miasto początkowo otoczone palisadą, na przełomie XIV i XV w. obwarowano kamiennym murem. W obrębie murów miejskich znalazł się kościół parafialny, plac rynkowy, a także założony w 1274 r. klasztor franciszkanów. Do dziś zachował się czytelny, średniowieczy układ przestrzenny miasta. W I poł. XIV w. na środku rynku zbudowano siedzibę władz miejskich, ratusz. Budynek był wielokrotnie przebudowywany i modernizowany. Jego obecny kształt to efekt przeprowadzonych prac budowlanych, które dokonano po pożarach, które miały miejsca m.in. w 1523 r., 1684 r. i 1690 r. Średniowieczny ratusz wzniesiony był na planie prostokąta. Pod koniec XIV w. do ratusza dobudowano piętrowy budynek sukiennic, który przylegał do ratusza od strony południowej i tworzył razem w rzucie kształt litery T. W XV w. przy północno- zachodnim narożniku ratusza wybudowano wieżę, którą w późniejszych latach zburzono. Do ściany północnej przylegały domki budnicze, które w 1567 r. przebudowano. Elewacje domków uzyskały wtedy podcienia. Pożar z 1617 r. spowodował znaczne zniszczenie budynku. Odbudowano wówczas zachowane do dzisiaj skrzydło zachodnie z wieżą. Wejście w elewacji zachodniej otrzymało ozdobny portal. Kolejny pożar z 1690 r. strawił południową część ratusza. Fragment ten w późniejszym czasie poddano gruntownej przebudowie. W 1700 r. drewnianą wieżę ratuszową zastąpiono murowaną. W XIX w. ratusz poddano znacznym przekształceniom. W latach 1830-1845 zamurowano podcienia i wchłonięto domki budnicze do podstawowego układu ratusza. Dalsze przeróbki w latach 1860, 1920-1926 dotyczyły wnętrza ratusza. Wskutek przeprowadzonych prac ratusz zatracił stylowy charakter ukształtowany pod wpływem renesansu. Działania II wojny światowej spowodowały częściowe uszkodzenie budynku. Po zakończeniu wojny, budynek przeszedł na własność samorządu. Do prac remontowych przystąpiono w latach 1961-1966. Budynek w okresie powojennym poddawany był drobnym remontom. Dopiero w 1997 r. obiekt przeszedł gruntowny remont elewacji. Ostatni remont przeprowadzono w 2010 r., renowacji poddano wtedy wnętrza obiektu oraz wymieniono pokrycie dachowe. Budynek nie uległ większym przekształceniom. Obecnie w ratuszu mieszczą się biura administracji miasta. Budynek należy do reprezentacyjnych budowli miasta.

Opis

Ratusz usytuowany na ul. Rynek jest obiektem wolnostojącym. Budynek zlokalizowany w ścisłym centrum Żar, w centralnej części placu. Ulica Rynek znajduje się w strefie ścisłej ochrony konserwatorskiej miasta. Budynek posadowiony na dużej działce, fasadą zwrócony w kierunku zachodnim. Ratusz jest budowlą złożoną w rzucie z kilku przyległych do siebie prostokątów. Składa się z piętrowych skrzydeł (człon zachodni i południowy) i czterokondygnacyjnych skrzydeł (człon północny i wschodni). Czworoboczna wieża umiejscowiona w południowo-zachodniej części. Obiekt wzniesiono z cegły, ściany są obustronnie tynkowane. Budynek częściowo podpiwniczony. Poszczególne części nakrywa odrębny dach dwuspadowy. Dach pokryty blachodachówką. Czworoboczna wieża ratuszowa przykryta kopulastym hełmem. Na elewacji frontowej, zachodniej zachował się renesansowy portal wejściowy z ozdobną mozaiką z 1929 r. Elewacje ratusza o zróżnicowanym detalu architektonicznym. Elewacje zdobią m.in. boniowane lizeny, gzymsy i obramienia. Naroża północnej i wschodniej części wzmacniają skarpy. Poszczególne kondygnacje przepruwają prostokątne otwory okienne. W pomieszczeniach przyziemia zachowały się renesansowe i barokowe sklepienia - krzyżowe i kolebkowe z lunetami. Bryła obiektu zachowana w pierwotnym stanie bez znaczących przekształceń.

Ratusz, to zabytek będący własnością samorządową. Ze względu na to, że w budynku mieszczą się lokale administracji samorządowej, obiekt nie jest szeroko udostępniany.

Oprac. Krzysztof Słowiński, OT NID w Zielonej Górze, 17.09.2015 r.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Andrzej Kwasik.

Rodzaj: ratusz

Styl architektoniczny: renesansowy

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_08_BK.59771, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_08_BK.133427