dwór szwajcarski - Zabytek.pl
Adres
Zaniemyśl
Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. średzki, gm. Zaniemyśl
Zaniemyskim. Miejsce związane z osobą Edwarda hr. Raczyńskiego (1786-1845), wielkopolskiego patrioty i mecenasa kultury, szczególnie w kontekście popełnionego w tym miejscu jego honorowego samobójstwa.
Historia
Wyspa na Jez. Zaniemyskim podarowana została Edwardowi hr. Raczyńskiemu 1 października 1815 r. przez Józefa Jaraczewskiego, właściciela Zaniemyśla. W latach 1817-1819 Raczyński wzniósł na niej drewniany dworek, zwyczajowo ze względu na jego styl nazywany domkiem szwajcarskim. Równolegle z budową dworu (1817-1820) na wyspie nasadzono drzewa liściaste, między innymi lipy, dęby i wierzby.
Raczyński chętnie wypoczywał i pracował na Wyspie Edwarda. To właśnie wokół niej, na wodach Jez. Zaniemyskiego urządzał swoje słynne naumachie zwane zaniemyskimi bitwami morskimi, w których uczestniczyła zbudowana przez niego flota. Przede wszystkim jednak Wyspa Edwarda w pamięci zarówno jemu współczesnych, jak i potomnych pozostaje miejscem samobójczej śmierci Edwarda hr. Raczyńskiego (20 stycznia 1845 roku), której dokonał zdruzgotany pomówieniami o malwersacje finansowe w związku z budowaną przez siebie w poznańskiej katedrze Złotą Kaplicą. Po śmierci Raczyńskiego własność wyspy powróciła w ręce jej ofiarodawców.
Budynek dworu był wielokrotnie remontowany w XIX i XX wieku, a jego wnętrza były sukcesywnie przekształcane dla potrzeb ich kolejnych użytkowników. Po drugiej wojnie światowej domek szwajcarski użytkowany był przez Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, Państwowe Gospodarstwa Rybackie, Agencję Nieruchomości i Rozwoju Rynku Rolnego, aby w końcu na początku XXI w. przejść w użytkowanie gminy Zaniemyśl. Od 2011 roku na terenie wyspy i w obrębie dworu prowadzone są prace rewaloryzacyjne i remontowe, po których zakończeniu Wyspa Edwarda będzie udostępniona dla zwiedzających.
Opis
Dwór jest piętrowym budynkiem drewnianym, konstrukcji zrębowej, z murowanymi ścianami wewnętrznymi. Dwuspadowy, kryty strzechą dach wsparty jest na słupach. Na piętrze wokół budynku biegnie drewniany ganek z prowadzącymi do niego zewnętrznymi schodami. Na jednej ze ścian w 1971 r. powieszono tablicę upamiętniającą osobę Mieczysława Orłowicza (1881-1959), znanego polskiego krajoznawcy i popularyzatora turystyki, który często odwiedzał dworek. Jego imię nosi również szlak turystyczny łączący Zaniemyśl z Kórnikiem.
Park pokrywa większość powierzchni wyspy. W wyniku nasadzeń różnymi gatunkami zróżnicowany drzewostan w obecnej chwili obejmuje kilkusetletnie lipy, olchy czarne, jesiony, osiki oraz około kilkadziesiąt dębów, spośród których kilkanaście posiada status pomnika przyrody. Na szczególną uwagę zasługuje dąb rosnący w pobliżu domku szwajcarskiego, który wyróżnia się trzema pniami.
Obiekt niedostępny dla zwiedzających. Do czasu ukończenia prowadzonej na niej prac remontowych Wyspa Edwarda nie jest dostępna dla zwiedzających.
Oprac. Tomasz Łuczak, 13.10.2014 r.
Rodzaj: dwór
Styl architektoniczny: nieznana
Materiał budowy:
drewniane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.168976, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.62698