Elewacja frontowa pokryta jest manierystyczną dekoracją o szczególnie cennych walorach artystycznych. Stanowią ją fryzy i kamienne obramienia okien. We wnętrzu kamienicy zachowane lub zrekonstruowane sklepienia i belkowane stropy.

Historia

Kamienica powstała w 1645 r. W XVI-XVII w. należała do Ormianina Zachariasza, następnie Megardisza (Migerdisza), w latach 1645-1672 do Bazylego Rudomicza, profesora i rektora Akademii Zamojskiej, pod koniec XVII w. była własnością Brzyskiego - profesora Akademii Zamojskiej, następnie należała do rodzin Ziembińskich, Milczyńskich, Popławskich, od 1879 r. do żydowskiej kupieckiej rodziny Szperów, a następnie Walerów, od 1989 r. w użytkowaniu muzeum. Pierwotnie był to prawdopodobnie budynek parterowy, rozbudowany w 2 poł. XVIII w. Po 1850 r. zniesiono attykę. Pierwsza poważna konserwacja budynku miała miejsce w 1937 r. pod kierunkiem T. Zaremby. W 1957 r. odnowiono pokrycie dachowe, stolarkę okienną i drzwiową oraz restaurowano tynki zewnętrzne. Kapitalny remont z pełnym zakresem prac konserwatorskich, według proj. A. Kadłuczki i M.B. Pawlickiego wykonany został w latach 1979-1989 , kiedy m.in. zrekonstruowano attykę. Ostatnie prace remontowe z 2007 r. dotyczyły konserwacji wystroju sztukatorskiego elewacji. Obecnie budynek jest użytkowany przez Muzeum Zamojskie.

Opis

Kamienica położona w centralnej części Starego Miasta, przy pn. pierzei Rynku Wielkiego, patrycjuszowska, późnorenesansowa. Nazwa miejscowa kamienicy pochodzi od jej właściciela, słynnego rektora Akademii Zamojskiej, Bazylego Rudomicza. Orientowana, z elewacją frontową południową wychodzącą na Rynek Wielki, od strony wsch. i zach. zblokowana z sąsiednimi kamienicami. Założona na planie wydłużonego prostokąta z trójarkadowym podcieniem w przyziemiu, dwuipółtraktowa, z sienią na osi podłużnej, piętro trójtraktowe. Od strony północnej oficyna. Wzniesiona z cegły i otynkowana, trójkondygnacyjna, podpiwniczona, przykryta niskim dwuspadowym dachem, w fasadzie przesłoniętym masywną attyką. Dach pobity blachą miedzianą. Podcień przysklepiony krzyżowo, wnętrza piwnic sklepieniem kolebkowym i kolebkowym z lunetami, przyziemia sklepieniem krzyżowym, pozostałe kondygnacje przykryte płaskimi stropami. Stolarka okienna i drzwiowa drewniana. Elewacja frontowa w przyziemiu trójosiowa, w wyższych kondygnacjach czteroosiowa. W elewacji frontowej trójarkadowy podcień w przyziemiu i attyka w zwieńczeniu. Najniższą partię elewacji frontowej wyróżnia trójarkadowy podcień o półkolistych łukach spiętych roślinnymi agrafami i masywnych profilowanych gzymsach. Główne drzwi wejściowe od frontu na osi środkowej arkady, ujęte są w profilowane obramienie z piaskowca, z nadświetlem w identycznym w formie obramieniu. W osiach bocznych parteru okna prostokątne z piaskowcowymi obramieniami, wsparte na kamiennych podokiennikach. Otwory okienne pierwszego piętra ujęte w szerokie, słabo profilowane obramienia, wsparte na gzymsie kordonowym. Ponad otworami, masywne profilowane gzymsy nadokienne z motywem jajownika na listwie dolnej. Drugie piętro oddzielone wydatnym bogato profilowanym gzymsem z motywem kostkowym. Okna drugiego piętra mniejsze od otworów niższej kondygnacji, ujęte w ozdobne zaokrąglone obramienia. Nad oknami uskokowy gzyms, a nad nim fryz bogato zdobiony motywem metop i tryglifów. Ponad fryzem gzyms oddzielający cokół wysokiej attyki, zdobiony pilastrami i ramami z motywem jajownika. Grzebień attyki w partii środkowej ma formę trójkątnych naczółków wspartych na pilastrach, w partii bocznej obelisków połączonych pseudowolutami. Naczółki i obeliski wieńczą sterczyny. Elewacja tylna bez podziałów architektonicznych i dekoracji plastycznych, z wyjątkiem lekko profilowanego gzymsu okapowego. Kolorystyka obu elewacji ujednolicona, żółto-brązowa, podcień malowany na biało. We wnętrzu kamienicy zachowane w części pomieszczeń i zrekonstruowane sklepienia, stropy zrekonstruowane, polichromie i detale architektoniczne nie zachowały się.

Dostęp do zabytku ograniczony. Wnętrze dostępne podczas zwiedzania muzeum oraz po uzgodnieniu.

Oprac. Ewa Prusicka-Kołcon, OT NID w Lublinie, 12.11.2014 r.