Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kamienica Pod Lwami - Zabytek.pl

kamienica Pod Lwami


kamienica XVII w. Zamość

Adres
Zamość, Ormiańska 26

Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. Zamość, gm. Zamość

Wyjątkowy przykład architektury mieszczańskiej z XVII w., należący do tzw.kamienic ormiańskich, zlokalizowanych w części Zamościa przeznaczonej przez założyciela miasta, Jana Zamoyskiego, Ormianom.

Jej elewacja frontowa pokryta jest manierystyczną dekoracją o szczególnie cennych walorach artystycznych. Wnętrze ma wyjątkowy wystrój, belkowane stropy z malowanymi fryzami i kamienną dekorację obramień okiennych. Najlepiej zachowana i najbogatsza z tzw. kamienic ormiańskich.

Historia

Kamienica powstała w 1 ćw. XVII w. (wg J. Kowalczyka w latach 1632-34) jako własność Ormianina Bartosza, następnie jego syna Gabriela. Do Bartoszewiczów należała do końca XVII w., w XVIII w. do Doroszewskich i Rosołowskich, w XX w. Bluzerów. Pierwotnie była parterowa, w 3 ćw. XVII w. rozbudowana, w latach 1752-1775 zniesiono attyki i nadbudowano ją o drugie piętro. Wielokrotnie remontowana. Pierwsza poważna konserwacja budynku miała miejsce w latach 1937-38 pod kierunkiem T. Zaremby. Po restauracji i adaptacji wnętrz w latach 1940-45, w 1945 r. kamienica przeszła w użytkowanie muzeum. W 1957 r. odnowiono pokrycie dachowe, stolarkę okienną i drzwiową oraz restaurowano tynki zewnętrzne. W latach 1964-1965 poddano konserwacji polichromię. Kapitalny remont z pełnym zakresem prac konserwatorskich, według proj. A. Kadłuczki i M.B. Pawlickiego wykonany został w latach 1979-1989 , kiedy m.in. zrekonstruowano attykę. Ostatnie prace remontowe z 2007 r. dotyczyły konserwacji wystroju stolarskiego elewacji. Obecnie cały budynek jest użytkowany przez Muzeum Zamojskie.

Opis

Kamienica położona w centralnej części Starego Miasta, przy północy pierzei Rynku Wielkiego, patrycjuszowska, późnorenesansowa. Nazwy pochodzą od jej właścicieli - Bartoszewiczów, oraz od przedstawień na płaskorzeźbach fasady. Orientowana, z elewacją frontową rynkową, południową, od strony wschodniej i zachodniej zblokowana z sąsiednimi kamienicami. Założona na planie wydłużonego prostokąta z trójarkadowym podcieniem w przyziemiu, dwudzielna z sienią na osi, trójtraktowa -trzeci trakt dwudzielny - bez sieni. Analogiczny układ pierwszego i drugiego piętra. Wzniesiona z cegły, tynkowana, trójkondygnacyjna, podpiwniczona, przykryta dwuspadowym dachem, w fasadzie przesłoniętym dekoracyjną attyką. Dach pobity blachą miedzianą. Podcień przysklepiony krzyżowo, część wnętrz piwnic, przyziemia i pierwszego piętra ze sklepieniem kolebkowym lub kolebkowo-krzyżowym, pozostałe wnętrza i drugie piętro przykryte płaskimi stropami. Stolarka okienna i drzwiowa drewniana. Posadzki w piwnicy i na parterze z kamiennych lub betonowych płytek, schody i podłogi na piętrach wyłożone drewnem i drewnianym parkietem. Elewacje trójkondygnacyjne, asymetryczne. W elewacji frontowej trójarkadowy podcień w przyziemiu i attyka w zwieńczeniu. Kondygnacje trójosiowe, tylne również. Wyróżnia się elewacja frontowa z kordonowymi gzymsami, zapełniona późnorenesansową dekoracją stiukową i płaskorzeźbioną ze stylizacją i motywami orientalnymi. Okna prostokątne, drugiej kondygnacji większe, w obramieniach i dekoracyjnych opaskach, głównie z motywami wici roślinnej. Między oknami pierwszego piętra godło kamienicy, płaskorzeźbiona figura Archanioła Gabriela z lilią, umieszczona w niszy. Ścianę drugiego piętra, stanowiącą pierwotnie dolną część attyki, zdobią lwy stojące po bokach oraz fantastyczny smok pośrodku, przedstawiony na tle liści akantu. Najniższą partię elewacji frontowej wyróżnia trójarkadowy podcień o półkolistych łukach spiętych roślinnymi agrafami i masywnych gzymsach. Elewacja tylna bez dekoracji plastycznych. Kolorystyka obu elewacji ujednolicona, brązowo-czerwona, podcień malowany na biało. Główne drzwi wejściowe, prowadzące od frontu, zdobi dekoracyjny portal z okratowanym nadświetlem, zwieńczony drewnianym kartuszem przedstawiającym postać św. Jerzego Archanioła. Na parterze, w izbie wielkiej tylnej kamienny portal; zrekonstruowany strop belkowany, na polichromowanej belce (tzw. siestrzanie) z datą „A.D. 1634”. Na ościeżach podwójnego okna rozdzielonego dorycką półkolumną, płaskorzeźbiona dekoracja z motywami winorośli, głów aniołów i rozet. Na piętrze, w izbie wielkiej przedniej, identyczna kamieniarka okienna oraz fryz malarski; strop belkowany (rekonstrukcja). W alkierzu zachowany oryginalny(?) strop belkowany. Na II piętrze czarna kuchnia „ormiańska”, sklepiona, ceglana.

Dostęp do zabytku ograniczony. Wnętrze dostępne podczas zwiedzania muzeum oraz po uzgodnieniu.

Oprac. Ewa Prusicka-Kołcon, OT NID w Lublinie, 20.10.2014 r.

 

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Andrzej Kwasik.

Rodzaj: kamienica

Styl architektoniczny: renesansowy

Materiał budowy:  nieznana

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_06_BK.472, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_BK.396029