Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół Pustelni św. Brata Alberta na Kalatówkach - Zabytek.pl

zespół Pustelni św. Brata Alberta na Kalatówkach


klasztor 1898 r. Zakopane

Adres
Zakopane, Droga Brata Alberta 1

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. tatrzański, gm. Zakopane

Przykład sakralnego budownictwa drewnianego.Zabudowa jest połączeniem fenomenu natury i kultury, opromienionym przez postać świętego brata Alberta.

 

Historia

Pomysł wybudowania pustelni z kaplicą powstał podobno podczas pierwszego pobytu brata Alberta w Zakopanem, gdy przyjechał odwiedzić przebywającego na leczeniu w Zakopanem swego monachijskiego i warszawskiego przyjaciela, Stanisława Witkiewicza (1851-1915), malarza i krytyka sztuki. Pustelnia św. Brata Alberta z kaplicą p.w. św. Krzyża została zbudowana przez Braci Albertynów w latach 1895-1898. Budowę rozpoczęto 29 stycznia 1895 r. Najpierw wybudowano klasztor w formie baraku, a następnie kaplicę. Jej poświęcenie obyło się 25 sierpniu tegoż roku, w uroczystość św. Ludwika, patrona Trzeciego Zakonu św. Franciszka, a zarazem dziesiątą rocznicę założenia zgromadzenia. Uroczystego aktu dokonał ks. Kazimierz Kaszelewski. W ogrodzie przed kaplicą w r. 1899 wykonano kapliczkę w formie groty - we wnęce studzienka z wodą źródlaną, a nad nią płyta z piaskowca, na której znajduje się ryngraf Matki Boskiej Częstochowskiej, a pod nim modlitwa. W 1901 r. wzniesiony został domek, w którym zamieszkał brat Albert po objęciu pustelni przez siostry zakonne. Budowa odbywała się pod kierunkiem św. Brata Alberta, według szkiców architektonicznych Stanisława Witkiewicza. Teren pod budowę pustelni, klasztoru i kaplicy ofiarował Bratu Albertowi hr. Władysław Zamoyski, ówczesny właściciel Zakopanego. W 1902 r. Albertyni wybudowali dla siebie nowy klasztor - pustelnię, a dotychczasowy oddali Siostrom Albertynkom. W czasie huraganu 6 maja 1968 pustelnia ocalała, natomiast zniszczeniu uległ stary świerkowy las. Zespół położony jest w Tatrach, przy drodze prowadzącej na polanę reglową Kalatówki. Polana reglowa w Tatrach Zachodnich, położona na wysokości 1160-1250 m n.p.m., na wale moreny bocznej, w zachodniej części Doliny Bystrej, u wylotu Suchego Żlebu.

Opis

Klasztor wybudowany jest w stylu „zakopiańskim”, parterowy, założony na rzucie prostokąta, na wysokiej, kamiennej podmurówce. Przykryty jest dachem półszczytowym, krytym gontem. Wybudowany jest z drewna w konstrukcji zrębowej. Kaplica pw. Św. Krzyża przylega bezpośrednio do budynku klasztornego. Założona jest na rzucie zbliżonym do kwadratu, jej elewacja frontowa jest trójosiowa - na osi symetrii dwuskrzydłowe drzwi, stanowiące główne wejście do kaplicy; po ich lewej stronie znajdują się drzwi prowadzące do rozmównicy, a po prawej do zakrystii. W szczycie umieszczone są dwa okna zwieńczone łukiem półokręgu oraz prosty krzyż. W środkowej części dachu widoczna jest czworoboczna sygnaturka o łamanym daszku namiotowym, zwieńczonym metalowym krzyżem. Od frontu kaplicy i zachodniej jej strony znajduje się drewniana galeryjka o prostej, deskowej balustradzie, spoczywająca na kamiennej podmurówce; do wysokości 2 m zrąb odeskowany pionowo. Wnętrze kaplicy jest przedzielone w połowie balustradą oddzielającą podwyższone o stopień prezbiterium Ołtarz jest drewniany, skromny, podniesiony o dwa stopnie w stosunku do poziomu podłogi. Tabernakulum jest pozłacane, w centrum znajduje się obrazek Matki Boskiej Częstochowskiej, do którego przytwierdzony krzyżyk wieńczący nastawę ołtarza. W ścianie prezbiterium obecne są trzy okna łączące wnętrze kaplicy z chórkiem sióstr. W 1970 r. udostępniono dla zwiedzających Chatkę św. Brata Alberta wraz z celą świętego. W Chatce została zorganizowana stała wystawa poświęcona świętemu. Adam Hilary Chmielowski, znany powszechnie pod imieniem św. brata Alberta (1845-1916), był przede wszystkim społecznikiem, ale przy tym i cenionym malarzem. Uczestniczył w powstaniu styczniowym (1863), w którym stracił nogę i dostał się do niewoli. Uwolniony staraniem rodziny, odbył studia malarskie w Paryżu, Warszawie i Monachium. Po kilkuletniej działalności artystycznej rozpoczął w 1880 r. nowicjat u jezuitów, zakończony niepowodzeniem. Później związał się z tercjarstwem franciszkańskim, w 1888 r. składając śluby zakonne i powołując do istnienia zgromadzenie albertynów (a w 1891 r. także albertynek), których celem jest niesienie pomocy najuboższym (zwłaszcza bezdomnym). Albertyni (Zgromadzenie Braci III Zakonu św. Franciszka z Asyżu Posługujących Ubogim) byli i są zgromadzeniem laickim, zatwierdzonym przez arcybiskupa krakowskiego w 1928 r. Brat Albert, a potem jego duchowi uczniowie i bracia, prowadził ogrzewalnie miejskie, domy dla sierot, starców i kalek; organizował zapomogi dla bezrobotnych i chorych. Fundusze na działalność charytatywną zyskiwał m.in. ze sprzedaży swych obrazów (najsłynniejsze z nich to "Ecce Homo" i "Ogród miłości"). Już wśród współczesnych cieszył się opinią świątobliwego. Beatyfikowany w 1983 r., został kanonizowany w 1989 r. przez papieża Jana Pawła II (wspomnienie 17 czerwca). Jego relikwie znajdują się w kościele "Ecce Homo" (noszącym wezwanie świętego) w Krakowie na Prądniku Czerwonym, obok domu generalnego albertynek.

Zabytek dostępny przez cały rok.

Oprac. Olga Dyba, 20.08.2014 r.