Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

willa Oksza - Zabytek.pl

Adres
Zakopane, Władysława Zamoyskiego 25

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. tatrzański, gm. Zakopane

 Willa wzniesiona przez góralskich rzemieślników Wojciecha Roja i Jana Obrochtę w l.

1895-1896 wg projektu Stanisława Witkiewicza z 1894 r. Trzeci z kolei obiekt w tzw. stylu zakopiańskim projektu Witkiewicza, poza „Kolibą” i niezachowaną willą „Pepita”.

Historia

Budynek został wzniesiony dla Bronisławy i Wincentego Kossakowskich z Sosnowca, którzy nadali jej nazwę „Korwinówka”. W 1899 r. odkupił ją od Kossakowskich Marcin hr. Kęszycki, który ofiarował ją w prezencie swojej żonie Helenie z Reyów (herbu Oksza) z okazji 25-lecia małżeństwa. Wtedy też zmieniono nazwę willi z „Korwinówki” na „Okszę”. Po śmierci Heleny w 1907 r. właścicielem willi został stomatolog prof. Ignacy Pietrzycki, a od 1917 r. Maria i Jan Bobrzyńscy. Po trzech latach przeszła w ręce Towarzystwa „Odrodzenie”, które prowadziło w niej prewentorium dla młodzieży zagrożonej gruźlicą, a potem internat. Za czasu tego właściciela budynek przebudowano i rozbudowano, m. in. dobudowano frontalny taras, zlikwidowano niektóre wejścia (m. in. frontowe), otynkowano ściany wewnętrzne i zmieniono rozkład pomieszczeń w budynku. W czasie II wojny światowej w willi mieściła się szkoła gospodarcza dla dziewcząt, przeniesiona tu z Kuźnic przez okupanta. Po wojnie przywrócono prewentorium, które w l. 1960-1962 zmodernizowano i zaadaptowano do potrzeb leczniczych. Prewentorium funkcjonowało w „Okszy” do 1965 r., kiedy to właścicielem stały się władze województwa krakowskiego, które zorganizowały w willi dom wypoczynkowy, nanosząc kolejne zmiany w rozkładzie pomieszczeń i w wyglądzie zewnętrznym. W 1976 r. dokonano modernizacji i renowacji ośrodka wypoczynkowego, w 1996 r. wzmocniono strop nad salonem i werandą na parterze po złamaniu się sosrębu w salonie, w 2001 r. budynek pokryto blachą. W 2006 r. willę przejęło Muzeum Tatrzańskie im. dra T. Chałubińskiego i w tym samym roku willę wpisano do rejestru zabytków. W 2010 r. przeprowadzono remont konserwatorski, mający na celu usunięcie niekorzystnych nawarstwień historycznych i renowację. Od 2011 r. funkcjonuje tu Galeria Sztuki XX wieku, która rozpoczęła swoją działalność od wystawy pt. „Zakopane pępek świata. Sztuka pod Giewontem w latach 1880-1939”. 

Opis

Oksza” położona jest po wsch. stronie ul. Zamoyskiego, w głębi działki. Reprezentuje wczesny okres stylu zakopiańskiego. Założona na planie prostokąta. W elewacji frontowej Witkiewicz zastosował symetrię, której oś główną wyznacza centralna część piętrowa ujęta parterowymi skrzydłami. Od frontu do centralnej części przylega oszklona weranda (dawny ganek) z półszczytowym daszkiem, nad którą znajduje się część piętrowa. Do elewacji pd. przylega otwarta weranda z jednospadowym dachem; do ­­­­wsch. przeszklona weranda, pełniąca funkcję wiatrołapu głównego wejścia. W elewacji pd. zachowały się słupy pierwotnego podcienia. Dach nad główną bryłą półszczytowy, rozcięty na osi symetrii półszczytowym korpusem, ze znajdującymi się po jego bokach wyględami (pulpitowymi otwarciami dachowymi). Willa drewniana, konstrukcji zrębowej. Dach konstrukcji krokwiowo-jętkowej kryty gontem. Dekoracja fasady późniejsza, w elewacji pd. wykorzystano motywy pierwotnego zdobienia. Szczyty zdobione motywem słoneczka, zwieńczone pazdurmi. Projektant zastosował symetrię również w układzie pomieszczeń. We wnętrzach zachowały się dekorowane sosręby, drzwi i odrzwia w pierwotnej dekoracji ze snycerskimi motywami roślinnymi, kołkowaniem, fazowaniem, ząbkowaniem. Część mebli do wnętrza „Okszy” wykonał Kazimierz Sieczka, zgodnie z projektem Witkiewicza.

Zabytek dostępny w godzinach otwarcia Muzeum.

Oprac. Mirosław Płonka, OT NID w Krakowie, 06-01-2018 r.

Rodzaj: willa

Styl architektoniczny: zakopiański

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.191391, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.407175